Sunday, 24 February 2019

Pope Kong Theih aduhmi Hna Caah.

Pope kong a thei duhmi hna caah tuanbia ah a ummi phun (15)
______________________________________________________
Catholic Bupi nih kan zumhmi cu kan Bawipa Jesus nih Peter special nawlngeihnak a pek ti a si. Lamkaltu hna lakah Peter hi Pope ah thimmi a hmasa bik a si i Pope hna hi Peter changtu an si dih.
Pope nih hi Khrihfa hna zumhnak lei kalpi nakah siseh mit in hmuh khawhmi zumhtu hna pumkhat sinak ah siseh a biapi in a dirpitu a si. Tuni tiang pehzulh tein Pope 266 an phan cang. Pope an sining te hi pakhat le pakhat a dang cio in kan hmuh.
A tang lei (15) hi tuanbia ah kan hmuh khawh mi a si.

1. A tlawmbik ah Pope 5 hna hi Tlangbawi sinah (Holy Order) an ngah hlanah nupi a ngei mi an si. St. Peter cu Bible chungah nupi a ngei ti kan hmuh. (Matthew 8: 14-15). A dang 4 hna cu (1) Pope saint Felix (2) Pope Saints Hormisdas (3) Pope Adrian 2 nak (4) Pope John 17 nak (5) Pope Clement 4 nak (6) Pope Honorius 6 nak hna an si. Pope Adrian lawnglawng hi a nupi le a fanu he Pope umnak innpi ah a rah um bal mi an si.


2. A tlawmbik ah Pope 2 hna hi an no lio ah an thimmi an si. Pope John 12 nak hi kum 18 a si lio ah thim a si i Pope Benedict 9 nak zong hi kum 11 le kum 20 kar ah an thim mi  a si ve.


3. Pope a tawibik a si mi hi ni 13 chung lawng a si. Pope Urber 7 nak hi 1590 September 15-27 tiang lawng a si.
4. Pope John Paul (1) nak hi a tawibik Pope si lo in a tawibik a si mi 10 nak ah hmanh a tel lo. Pope John Paul 1 nak hi 1978 ah ni 34 lawng a tuan mi a si. A dang ni 33 a tling lomi Pope hna: (1) Pope Urban 7 nak (1590 September 15-27), (2) Pope Boniface 6 nak (896 Ni 16 chung), (3) Pope Celestine 4 nak (1241 25 October – 10 November), (4) Pope Theodore 2 nak (897 December Ni 20 chung),


(5) Pope Sisinnius (708 15 January – 4 February), (6) Marcellus 2 nak (1555 9 April – 1 May), (7) Damasus 2 nak 1048 17 July – 1 May), (8) Pope Pius 3 nak (1503 22 September – 18 October), (8) Pope Leo 11 nak (1605 1-27 April), (9) Benedict 5 nak (964 22 May – 23 June) hna hi an si.
5. Kum 34 chung Pope a si mi Peter rel loin, A saubik Pope a si mi cu kum 31, thla 7 le ni 23 a si i Pope Pius 9 nak (1846 – 1878) nak a si. Pahnihnak cu John Paul 2 nak hi kum 26 thla 5 le ni 18 chung a si.


6. Siangbawipa pakhat hi AD 752 ah Pope an thim nakin Bishop ordination a ngah hlan ah a thi. AD752 ah Fr Steven cu Pope ah thim a si ko nain Bishop ordination a ngah hlan, an thim hnu ni 3 chungah a thi tak. Mah pakhat lawnglawng hi father in direct Pope ah thim mi a si.
7. Pope 82 hna hi mithiang an si. Pope 266 chungah 30% lawng hi mithiang an sinah an pek.


8. Pope hmasa mi 54 chungah 52 hi mithiang an si. AD 530 hnu ah pope 30 lawng hi mithiang pekmi an si i 14% lawng nih AD 530 hnu ah an pek cang tinak a si.
9. A tlawmbik ah Pope 37 hi thah a ingmi hna an si. 31 hi zumhnak ruangah an thah mi a si i a dang 6 hi cu konglam dang hi an thah mi hna an si. Pope hna 14% hi zumhnak ruangah an lu a pek mi hna an si ti nak a si. A dang 14 zong hi thah a ingmi hna an si ti zumhnak an ngei i, hi hna he fonh ahcun 19% nih thah an in ti nak a si


10. Pope 38 hna hi religious orders hna an si. Benedictines 18, Ausgustinians 6, Dominicans 5, Franciscans 5, Sistercians 2, Theatine 1, Jesuit 1 ( a tu Kan Pope Francis) hna an si.
11. Pope 9 hna pope an si lio ah nu le pa sualnak kongah sualphawh a ton mi hna an si. An dihlak in zohthan ahcun 3% lawng hi sualphawt a tongmi an si.
12. Pope 41 hi a taktak mi an si lo antipope an si.  Catholic Bupi nih thim mi an si lo i chungkhar pehzulhnak a si mi le Rome cozah nih thim mi an si. 1500 hnu ah antipope a um ti lo.


13. Upa bikah Pope an thim cu kum 80 a si. Pope Clement 10 nak hi kum 79 ni 290 a si ah Pope ah an thim mi a si. Pope Benedict 16 nak hi  upa bik thim mi 5 nak a si i kum 78 le thla 3 a si ah an thim mi a si. Pope Francis hi 9 nak upa bik a si i kum 76 ni 86 a si lio ah thim mi a si.


14. Pope timi hi Greek holh in a lakmi a si i sullam cu Father ti nak a si. Siangbawi hna le Bishop hna hi father ti au a si i, Pope hi cu Holy Father/the Father au a si.
15. Pope an thimnak caan saubik cu kum 3 chung a si. Pope a thi hnuah/ a din hnuah Pope a thar thim a si ton i November 29, 1268 – September 1, 1271 tiang kum 3 chung an thim kholonak caan sau bik a si.

By Paul Berekhai.

No comments:

Post a Comment