LAIMI KHRIHFA THAWHKEHNAK (5)
Siangbawi Pathum Hna Rianṭuanning
****************************
Thawngṭha chimnak lei paoh kha Carson siangbawipa nih ṭuanvo a lak. Asinain rian dangdang ṭuan lo awk ṭha lo in a hung ummi rian phunkip nih faktuk in a nenh caah kum 1903 hlan cu thawngṭha chim ah khuate a tlawng kho lo. Zeicahtiah Carson siangbawinu kha an fale kongah America ah a khonh in a tlung i Carson siangbawipa cu amah lawngin a um caah rian phun kip, a hme bikin a nganbik tiang amah nih zing in zanlei tiang nifate thla khat hnu thla khat a ṭuan.
1903 kum ah khual voi nga a tlawng i ni hra in ni hleihnih tiang lengmang a rau. Khua 25 a tlawn hna i a khan cun khan 400 a si. Cun a hnu ah voi khat khual a tlawng i ni 16 a rau i khua 21 a tlawn hna i a khan cun khan 210 a kal.
Hakha Mission Sianginn ah ni khat ah suimilam pakhat lengmang ca a chimh hna. Lai siangngakchia pawl kha anmah holh in caṭial le carel kha a cawnpiak hna i hlasak zong kha a chimh hna. Sunday School cawn awk caah Laiholh in a leh. Hla fung 40 a timhtuah.
Nu cawnnak lei paoh Carson siangbawinu nih ṭuanvo a lak. Hakha mission sianginn ah Carson siangbawinu cu ca a chim. Hakha sianginn ah cun nu pakhat hmanh an um lo. Laitlang khuazei mission sianginn hmanh ah nu an rak um lo. Cu lio ah Laimi nih nu cathiam a ṭhathnemnak kha an rak hngal lo. Nu cacawn cu a ṭhathnemnak a um lo tiah an ruah. Nu cu va ngei ding a si ko i inn le lo ah rian a ṭuan ko lai caah zeihmanh aa hlei lo an ti. Ca an thiam ahcun an vale bia an ngai duh lai lo i ṭhat lonak a chuak lai tiah an ruah.
Zeikhum hmanh si seh law Carson siangbawinu cu nu hna an lungthin tlaih kha a zuam. “Ka tinhmi cu thilṭhit cawn thawknak in an lungthin lak le aho paoh a si ah thil a at kho i angki dawhte a ṭhimi nih a ṭhitmi angki cu aa lak colh lai tiah chimh kha a si. Cun thilṭhit ka cawnpiak pah hna cun thil dang zong kha tampi ka cawnpiak pah chih khawh hna lai i cu ti cun carel zong kha an hun thiam lai i an caah vawlei thar kha aa hung lai,” a ti.
Thilṭhit cawnpiaknak ah khan Carson siangbawinu cu a hlawh a tling i mission sianginn zongah khan nu cu a luhter khawh hna. Kum 1906 ah pakhat, 1907 ah pa sarih, 1908 ah pa hleihnih sianginn ah an lut. Carson siangbawinu cu manh lo ngai in kum thluanchuak sianginn ah ca a chim. Sianginn lei rian kha amah nih a zohkhenh.
Cun ngandamnak lei rian paoh kha Dr. East nih ṭuanvo a lak. Dr. East nih kum 1906 chung a rianṭuannak report a peknak ah, mizaw thar 2903 kan thlop hna i keimah hrimhrim nih 4000 leng ka thlop cang hna, tiah a ti. Hi bantuk hin siilei rianṭuannak tampi an rak tuah khawh caah a si ṭheo lai, an cungah Laimi nih zumhnak an rak ngei hna. Khrihfa can nakah siilei rianṭuannak hi bawmtu a rak si ṭheu lai.
Dr. East hi siilei rianṭuannak ah tangka tampi a ngei lo. Kawlram siangbawi hna tawlreltu kawmiṭi (Burma Reference Committee) sinah June 1906 i ca a ṭialmi ah siilei rianṭuannak ah ka hmuhmi tangka cu Rs. 600 ($ 200 hrawng lawng) a si a ti. Sii, umkalnak, lachon le hmamennak, ihphah khuh le thilsuknak le a bawmtu hna lahkhah caah Rs. 1100 a hal hna. Hakha ah a ummi ralkap hna sinin thlop man tangka tlawmpal cu ka hmuh. Asinain Laimi kha thlopman tangka nan pek ve lai ti cu a si in a si kho hrimhrim lomi a si. Hihi kum hnih chung ka hneksak cang tiah thinhung nawn in a ti hna. Kawmiṭi nih hin Laimi kha thlop man na lak hna lai tiah an rak ti rua. June 26, 1906 ah hitihin cakuat a ṭial, “Laimi sinin ka hmuhmi thil in sii inn kha na zohkhenh lai, nan ka ti ahcun, banhla, vankhawng,khachuan le arti tu in zohkhenh a hau lai. Thlop man ah nihin ni tiangah ka hmuhmi hna cu mah hi thil hna hi an si. Cun na hmuhmi tangka hrimhrim in sii inn cu na zohkhenh lai tiah nan ka ti zungzal ahcun, a ṭha bikmi cu zokzok in keimah kirter hi a si ko lai, zeicatiah Missionary Union nih an ka cawm khawh lo ahcun hika i zeihmanh tuah lo in a lak in ka nunnak hman cu keimah ca zongah san a tlai lo,” tiah a ti.
Khualtlawnnak ah Dr. East cu kum khat caah Rs. 600 an pek. Carson siangbawipa zong cu zat cu an pek ve, zeicahtiah an pahnih in khuate tlawn lengmang a herh. Sii lei a herhmi cawknak ah Dr. East nih kum khat ah a hlei in Rs. 500 a hal hna. Asinain Missionary Union nih kha a halmi tangka tlawmte kha pek awk an ngei lo. Boston khua in Mr. Huntington nih East cu ca a kuat i, hi tangka hi kanmah nih pek awk kan in ngei lo. Asinain na rianòuan bawmh duhnak a ngeimi hna sinah kan in halpiak lai, tiah a ti.
CACC (2009)
Siangbawi Pathum Hna Rianṭuanning
****************************
Thawngṭha chimnak lei paoh kha Carson siangbawipa nih ṭuanvo a lak. Asinain rian dangdang ṭuan lo awk ṭha lo in a hung ummi rian phunkip nih faktuk in a nenh caah kum 1903 hlan cu thawngṭha chim ah khuate a tlawng kho lo. Zeicahtiah Carson siangbawinu kha an fale kongah America ah a khonh in a tlung i Carson siangbawipa cu amah lawngin a um caah rian phun kip, a hme bikin a nganbik tiang amah nih zing in zanlei tiang nifate thla khat hnu thla khat a ṭuan.
1903 kum ah khual voi nga a tlawng i ni hra in ni hleihnih tiang lengmang a rau. Khua 25 a tlawn hna i a khan cun khan 400 a si. Cun a hnu ah voi khat khual a tlawng i ni 16 a rau i khua 21 a tlawn hna i a khan cun khan 210 a kal.
Hakha Mission Sianginn ah ni khat ah suimilam pakhat lengmang ca a chimh hna. Lai siangngakchia pawl kha anmah holh in caṭial le carel kha a cawnpiak hna i hlasak zong kha a chimh hna. Sunday School cawn awk caah Laiholh in a leh. Hla fung 40 a timhtuah.
Nu cawnnak lei paoh Carson siangbawinu nih ṭuanvo a lak. Hakha mission sianginn ah Carson siangbawinu cu ca a chim. Hakha sianginn ah cun nu pakhat hmanh an um lo. Laitlang khuazei mission sianginn hmanh ah nu an rak um lo. Cu lio ah Laimi nih nu cathiam a ṭhathnemnak kha an rak hngal lo. Nu cacawn cu a ṭhathnemnak a um lo tiah an ruah. Nu cu va ngei ding a si ko i inn le lo ah rian a ṭuan ko lai caah zeihmanh aa hlei lo an ti. Ca an thiam ahcun an vale bia an ngai duh lai lo i ṭhat lonak a chuak lai tiah an ruah.
Zeikhum hmanh si seh law Carson siangbawinu cu nu hna an lungthin tlaih kha a zuam. “Ka tinhmi cu thilṭhit cawn thawknak in an lungthin lak le aho paoh a si ah thil a at kho i angki dawhte a ṭhimi nih a ṭhitmi angki cu aa lak colh lai tiah chimh kha a si. Cun thilṭhit ka cawnpiak pah hna cun thil dang zong kha tampi ka cawnpiak pah chih khawh hna lai i cu ti cun carel zong kha an hun thiam lai i an caah vawlei thar kha aa hung lai,” a ti.
Thilṭhit cawnpiaknak ah khan Carson siangbawinu cu a hlawh a tling i mission sianginn zongah khan nu cu a luhter khawh hna. Kum 1906 ah pakhat, 1907 ah pa sarih, 1908 ah pa hleihnih sianginn ah an lut. Carson siangbawinu cu manh lo ngai in kum thluanchuak sianginn ah ca a chim. Sianginn lei rian kha amah nih a zohkhenh.
Cun ngandamnak lei rian paoh kha Dr. East nih ṭuanvo a lak. Dr. East nih kum 1906 chung a rianṭuannak report a peknak ah, mizaw thar 2903 kan thlop hna i keimah hrimhrim nih 4000 leng ka thlop cang hna, tiah a ti. Hi bantuk hin siilei rianṭuannak tampi an rak tuah khawh caah a si ṭheo lai, an cungah Laimi nih zumhnak an rak ngei hna. Khrihfa can nakah siilei rianṭuannak hi bawmtu a rak si ṭheu lai.
Dr. East hi siilei rianṭuannak ah tangka tampi a ngei lo. Kawlram siangbawi hna tawlreltu kawmiṭi (Burma Reference Committee) sinah June 1906 i ca a ṭialmi ah siilei rianṭuannak ah ka hmuhmi tangka cu Rs. 600 ($ 200 hrawng lawng) a si a ti. Sii, umkalnak, lachon le hmamennak, ihphah khuh le thilsuknak le a bawmtu hna lahkhah caah Rs. 1100 a hal hna. Hakha ah a ummi ralkap hna sinin thlop man tangka tlawmpal cu ka hmuh. Asinain Laimi kha thlopman tangka nan pek ve lai ti cu a si in a si kho hrimhrim lomi a si. Hihi kum hnih chung ka hneksak cang tiah thinhung nawn in a ti hna. Kawmiṭi nih hin Laimi kha thlop man na lak hna lai tiah an rak ti rua. June 26, 1906 ah hitihin cakuat a ṭial, “Laimi sinin ka hmuhmi thil in sii inn kha na zohkhenh lai, nan ka ti ahcun, banhla, vankhawng,khachuan le arti tu in zohkhenh a hau lai. Thlop man ah nihin ni tiangah ka hmuhmi hna cu mah hi thil hna hi an si. Cun na hmuhmi tangka hrimhrim in sii inn cu na zohkhenh lai tiah nan ka ti zungzal ahcun, a ṭha bikmi cu zokzok in keimah kirter hi a si ko lai, zeicatiah Missionary Union nih an ka cawm khawh lo ahcun hika i zeihmanh tuah lo in a lak in ka nunnak hman cu keimah ca zongah san a tlai lo,” tiah a ti.
Khualtlawnnak ah Dr. East cu kum khat caah Rs. 600 an pek. Carson siangbawipa zong cu zat cu an pek ve, zeicahtiah an pahnih in khuate tlawn lengmang a herh. Sii lei a herhmi cawknak ah Dr. East nih kum khat ah a hlei in Rs. 500 a hal hna. Asinain Missionary Union nih kha a halmi tangka tlawmte kha pek awk an ngei lo. Boston khua in Mr. Huntington nih East cu ca a kuat i, hi tangka hi kanmah nih pek awk kan in ngei lo. Asinain na rianòuan bawmh duhnak a ngeimi hna sinah kan in halpiak lai, tiah a ti.
CACC (2009)
ReplyDelete