Friday, 31 August 2018

Khamnak A Tlau Kho Lo A Timi Hna Cu. Sualnak Tuah A Poi Lo A Titu An Si.

Khrih nih a kan khamhnak cu. A hlau kho khe lo. Sinain. Cu khamhnak khamh cangmi hna nih. Thlau khawh asi. Cucu Baibal fiang tein kan hmuh. Luka 18:25 kalauk țhimka chung i luh nakin. Mirummi Pathian pennak chung luh cu a har deuh suaumau ati.
Hika Baibal cacang kan zoh tikah amah Jesuh kachuak bia bak asi. Pathian kan zumh kan thangțhat kan ti tikah. Zeibantukin dah zumh le biak awk asi timi fiang tein kan hmuh khawh. Khamhnak hi a tlau khawh tilo kan thlau khawh tilo asi ahcun. Amah Jesuh hrimhrim zong nih. Khamhnak thawngțha hi chim a herh hnga lo i. Nihin zongah. Pastor le thawngțha chim ah a vakmi hna hi rethei menmen khi asi hnga. Duhfah hakkauh țhat lonak a phunphun tuah buin van kai aa timmi hna khi khrih lungput le duhning a si hrimhrim lo ti hngalh a hau.

Khamhnak hi. Tlau khawh asi caah. Khrihfa kan si ko bu hin. Pathian cu thangțhat zungzal le biak zungzal a duhnak tuah zungzal a herhnak asi. Luka 19 chungah Zakia le Jesuh an i tonnak kan hmuhmi aum i. Zakia hi. Jesuh he an i ton hlanah. Rak thi sehlaw van a kai bak lai loh ti a fiang taktak. Cucu Jesuh kachuak bia asi. Mi nih. Ziah misualpa Zakia sinah hin. A tlun hnga tiah an i ceih kha a theih tikah. Hitihin a leh hna. A hme 9 Jesuh nih a thawh i. Nihin ah hi inn ah khamhnak a  phan. Hi pa zong hi. Abraham tefa asi ve ati.

Zakia hi zumtu kanmah bantuk asi ve ko. Sinain Jesuh he an i ton hlanah a sinah khamhnak a phan lo ti cu fiang tein kan hmuh khawh. Cucaah. Zumtu khrihfa kan sinak menmen hin van kan kai lai ti aa ruahchanmi. Khamhnak a tlau kho lo tiah. Sualnak lam a sialtu hna nih. Van kan kai lai an timi cu a palh cikvek mi zumhnak le ruahchannak asi. Luka 16:

22 Misifakpa cu a thi i vancungmi nih vancung puai tuahnak ah khan an zuanpi i Abraham pawngah khan an òhutter. Mirumpa zong cu a thi ve i an vui.

23 Mirumpa cu Hell chungah a tla i nganfak ngaiin a um; hika Baibal cacang nih hin. Khamh ciami a tlau khawh ţhannak fiang pup in a chim. Cateltu nih kan fiang tuk ko lai tiah ka zumh. Khamhnak hi a tlau khawh tilo asi ahcun. Vawleimi vialte hi. van kan kai dih lai i zumtu he zum lotu he van ah kan i tong dih lai.

Zeicahdah sifakpa hi van a kai i mirumpa hi hell a tlak khamhnak hi a tlau khawh tilo asi ahcun. Mirumpa zong hell ah a tla hnga lo i. Sifakpa bang van a kai ve ko hnga. Hika zawnah fiang tein hngalh awk asimi cu. Pathian nih. Vawleimi vialte hi.aa tlukruang tein a kan dawt dih ko.sinain cu a kan dawtnak cu. Sual tuahnak țhat lonak tuahnak ah hman  ahcun hell ah kan tla kho ko timi fiang tein a kan cawn piak.

A donghnak ah. Khamhnak a tlau kho tilo zeibantuk sual ko zongah van kan kai hrimhrim lai timi cawnpiaknak cu.sual tuah zeiah a rel lomi. Sualnak tuah a poi lo ah a chiami an si caah. Zumh sual a fawite i. Pathian zeiah rel lo a fawite. ka chim ngam. Khamhnak a tlau kho lo.tiin sualnak na tuah peng ah cun. Van na kai bak lai lo. Baibal ah.sualnak a tuahmi hna van an kainak deh khatte hmanh aum lo.a dingmi. Pathian duhnak a tuahmi lawnglawng van an kai timi kan hmuh hna.

Monday, 27 August 2018

Thihnak Lam Tawi Nunnak Lam Sau.

 ဘဝကို ရစရာမရွိေအာင္ ပ်က္ေစတဲ့ " WY " ဒယ္ဗယ္လ်ဴဝိုင္ ေဆးျပား အေၾကာင္း ဖတ္ၿပီးပါက ရွယ္ပီး မွ်ေ၀သြားေပးပါ

တကယ္ေတာ့ အဲ့ေဆးျပားေလးကို ခဲ ျပားေလးေပၚတင္ပီး ႐ိႈ့ေနရတဲ့အခိုက္အတန္႔ေလးကိုသာ လိုခ်င္တပ္မက္ေနၾကတာ.. ဆြဲပီးရင္းဆြဲခ်င္ ျဖစ္လာေအာင္လဲ သူက အနံ႔ေလးနဲ႔ဆြဲေဆာင္ေသးသဗ်.... ဒါေပမယ့္ တစ္ခ်ိဳ႕ေတြသိမွာပါ.. အထူးသျဖင့္ ကိုယ့္အံသြားေတြ ဆံုး႐ွံုးလိုက္ရတဲ့အခ်ိန္မွာ.. ေနာင္တ ေတြနဲ႔ အတူ ျဖတ္ႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစါးသင့္ေနပီ

ၾကာလာရင္ ခါးေတြနာပီး လက္ပ်ဥ္ေတြ နာလာလိမ့္မယ္.. ဆက္မလုပ္ေတာ့တာ အေကာင္းဆံုး
အဓိက စိတ္ကို ႏိုင္ရင္ ျဖတ္ဖို႔လြယ္လြယ္ေလးပါ.. ျဖတ္လိုက္ျခင္းအားျဖင့္ ရ႐ွိႏိုင္မယ့္ အခြင့္အေရးေတြကေတာ့...
အသားအေရျပန္လည္စိုေျပလာမယ္
ယခင္က ခ်ိဳင့္ဝင္ေနတဲ့ မ်က္ႏွာ ျပန္လည္ျပည့္တင္းလာမယ္
အေပါင္းအသင္းျပန္လည္ ဝင္ဆံ့လာမယ္
ဝင္ေငြ တိုးလာမယ္

မိမိကိုကိုယ္ ယံုၾကည္မႈ႐ွိလာမယ္....
ကဲ.. ဘယ္ေလာက္ေကာင္းလဲ...ဒီေတာ့ မျဖတ္ႏိုင္ရင္ေတာင္... ရက္ျခားေလးေလာက္ဘဲ သံုးသြားတာေကာင္းတယ္..
အက်ထိလို႔ ျပန္တင္တာေတြ မလုပ္ရဘူး.. လုပ္လဲ မထူးဘူး.. အဲ့ဒီအစား အိပ္ေရးဝဝျပန္အိပ္လိူက္.. တတ္ႏိုင္သေလာက္ မလုပ္မိေစနဲ႔...
ၾကာလာရင္ ျဖတ္ႏိုင္သြားမွာပါ 😃
အခုေခတ္လူငယ္ေလးေတြတြက္
အနာဂတ္လမ္းစေပ်ာက္ေနသည့္
အရာေပါ့ဗ်ာ👉yaba👈

WY ဆိုတာ စိတ္ႂကြရူးသြပ္ေဆးျပားပါ။ အစပိုင္းမွာ စိတ္ႂကြၿပီး ေကာင္းသလို ျဖစ္ေပမယ့္ ေရရွည္မွာ စိတ္ေဖာက္ျပန္ရူးသြပ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ စိတ္ကို အမွန္တကယ္ ေျပာင္းလဲေစတဲ့အျပင္ ကိုယ္ခႏၶာကိုပါ ဒုကၡမ်ဳိးစံုေပးလို႔ ဒီစာကို ေရးတာပါ။

WY လို႔ လူသိမ်ားတဲ့ စိတ္ႂကြရူးသြပ္ေဆးျပားကို ရာဘ / ယာဘ / ရာမ / ယာမ / ျမင္းေဆး / ၾကယ္သီး / အသီး ဆိုၿပီး နာမည္မ်ဳိးစံုနဲ႔ လူသိမ်ားပါတယ္။ အဓိက ပါဝင္ပစၥည္းေတြကေတာ့ Methamphetamine (45 - 65) mg နဲ႔ Caffeine (25 - 35) mg အၾကမ္းဖ်င္း အခ်ဳိးအစားနဲ႔ ျပဳလုပ္ထားတာပါ။ လူသိနည္းတာတခုက Lithium ပါဝင္တယ္ဆိုတာပါပဲ။ ဘထၳရီေတြမွာ အသံုးမ်ားတဲ့ သတၳဳတခုပါ။ 88 လို႔

တံဆိပ္ရိုက္ထားတဲ့အတြက္ 88 လို႔လည္း ေခၚၾကပါတယ္။

သန္႔စင္တဲ့ Methamphetamine ကိုေတာ့ ICE လို႔ေခၚပါတယ္။ အခ်ဳိမႈန္႔ပံုစံ အျဖဴေရာင္ပံုေဆာင္ခဲေတြပါ။

MDMA ကေတာ့ Ecstasy လို႔ လူသိမ်ားပါတယ္။ အကုန္လံုးကေတာ့ Amphetamine အႏြယ္ဝင္ေတြပါပဲ။

Amphetamine ဆိုတာ ဗဟိုအာရံုေၾကာမအဖြဲ႕အစည္းကို

လႈံေဆာ္ေပးတဲ့ေနရာမွာ အားေကာင္းတဲ့အရာျဖစ္ပါတယ္။

(၁၈၈၇) ခုႏွစ္မွာ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံမွာ စတင္ေတြ႕ရွိပါတယ္။ (၁၉၁၉) ခုႏွစ္မွာ ဂ်ပန္ပညာရွင္တေယာက္က အခဲအျဖစ္ စတင္ျပဳလုပ္ပါတယ္။ အစပိုင္းကေတာ့ စစ္သံုးေဆးဝါးအျဖစ္သာ သံုးခဲ့ေပမယ့္ (၁၉၅၀) ေက်ာ္လာေတာ့ အေဝးေျပးကားေမာင္းသမားေတြ၊ အားကစားသမားေတြနဲ႔ ေက်ာင္းသားေတြပါ သံုးစြဲလာၾကပါၿပီ။ (၁၉၆၀) ခုႏွစ္မွာေတာ့ ထိုးေဆးအေနနဲ႔ပါ ထြက္ရွိလာပါတယ္။

အာရွတိုက္မွာ အာဖဂန္နစၥတန္တြင္ အႀကီးအက်ယ္ ထုတ္လုပ္ျဖန္႔ျဖဴးခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ေတာ့ ' ဝ ' စစ္တပ္က စတင္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံဘက္မွာ စတင္ျဖန္႔ျဖဴးခဲ့တာပါ။ WY ဆိုတာ Wa Youth (ဝ လူငယ္) ကေန လာတာပါ။ အခုေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံမွာ WY မရွိတဲ့ေနရာ မရွိသေလာက္ပါပဲ။ အဓိက ကုန္ၾကမ္းျဖစ္တဲ့ Pseudoephedrine ကို အိႏၵိယနယ္စပ္ဘက္ကေန ေဆးကတ္ကေနခြာၿပီးေတာ့ သြင္းယူပါတယ္။ အခုေနာက္ပိုင္းက်ေတာ့ ေနရာစံု လမ္းေၾကာင္းေပါင္းစံုကေန ကုန္ၾကမ္းေရာ ကုန္ေခ်ာပါ ႀကိဳက္သလို ဝင္ထြက္ကူးသန္းေနေတာ့တာပါပဲ။ ေဆးျပားရိုက္ဖို႔အတြက္ (၈) ေပပတ္လည္ အခန္းေလာက္နဲ႔ပဲ အဆင္ေျပေနပါၿပီ။ အခုေနာက္ပိုင္းေတာ့ ထိုင္းဘက္မွာဆိုရင္ ေဆးျပားရိုက္စက္ကို ကားထဲထည့္ၿပီး အေဝးေျပးလမ္းေပၚမွာတင္ ေဆးျပားထုတ္ေနၾကတာပါပဲ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ စံခ်ိန္တင္ ပိုင္ရွင္မဲ့ ဖမ္းဆီးရရွိမႈအမ်ားဆံုး မူးယစ္ေဆးဝါးအျဖစ္ ေနရာယူထားပါတယ္။ အဖမ္းအခံရဆံုးကေတာ့ သံုးစြဲသူေတြပါ။

လူသိမ်ားတဲ့ WY ေဆးျပားေတြက ပန္းေရာင္ နဲ႔ အနီေရာင္ေလာက္ပဲ ရွိပါတယ္။ တကယ္တမ္းက တံဆိပ္ ႐ိုက္ႏွိပ္ထားပံု အေျမာက္အမ်ား ႐ွိသလို အေရာင္မ်ိဳးစံုလည္း ႐ွိပါတယ္။

WY မွာ
တံဆိပ္႐ိုက္ထားပံုအရ ( ပံုမွန္၊ Yအမွီးတုိ၊ အမွီးအ႐ွည္၊ အမွီးေကာက္) ဟူ၍ (၄)မ်ိဳး
တံဆိပ္ရဲ႕တဖက္ျခမ္းမွာ (ဖင္ခ်ိဳင့္၊အျပည့္၊ အခံုး) ဟူ၍ (၃)မ်ိဳး
ပန္းေရာင္မွာ (အေဖ်ာ့၊ ပံုမွန္၊ အရင့္ ၾကက္ေသြး) ဟူ၍ (၄)မ်ဳိး
အျဖဴေရာင္မွာ (အျဖဴစင္၊ ႏို႔ႏွစ္ေရာင္) ဟူ၍ (၂)မ်ိဳး
ေဆးလံုးရဲ႕ထုထည္ (အထူ၊ အလယ္အလတ္၊ အပါး) ဟူ၍ (၃)မ်ိဳး
စုစုေပါင္း (၁၆) မ်ိဳး ရွိပါတယ္။

88 မွာ တဖက္မွာ 88 ေနာက္တဖက္မွာ (ေျပာင္၊ 0၊ 1၊ 2၊ 8) ဟူ၍ (၅) မ်ိဳး ရွိပါတယ္။

#သံုးစြဲပံု

ေဆးျပားကို ဝါးစားတယ္။ Methamphetamine သီးသန္႔ပဲပါတဲ့ ေဆးေတြက ဝါးစားလို႔ ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လက္ရွိေစ်းကြက္ထဲက WY ေတြနဲ႔ေတာ့ မစမ္းသပ္ပါနဲ႔။ အႏၲရာယ္ရွိလို႔ပါ။

ေဆးကို အမႈန္႔ေခ်ျပီး ႏွာဝမွာ ဘိန္းျဖဴရွဴသလို ရွဴလို႔ရတယ္။ ဒါလည္း ျပႆနာရွိတာပါပဲ။

အေၾကာထဲ ထိုးတယ္။ ေဆးျပားေလးေတြကို မိုးေရနဲ႔ေဖ်ာ္ၿပီး ဘိန္းထိုးသလို ထိုးတာပါ။ အဓိက ေသြးေၾကာမၾကီးေတြထဲမွာ ေဆးခဲသြားတတ္လြန္းလို႔ ေသၾကတဲ့သူေတြလည္း မနည္းပါဘူး။ အရွိန္တက္တာ အရမ္းျမန္သလို အရမ္းေၾကာက္ဖို႔ေကာင္းပါတယ္။

ေဆးျပားအေငြ႕ကို ရွဴၾကတယ္။ အကင္ခဲျပား၊ အလွျပင္ဆိုင္သံုးခဲျပား၊ အိုးဖာတိပ္၊ ပီကယ္ခြံ နဲ႔ ေဆးလိပ္ဗူးခြံထဲက ခဲျပား အစရွိသျဖင့္ ေအာက္ခံခဲျပားေပၚမွာ ေဆးျပားကိုတင္ၿပီး ျပဳျပင္ထားတဲ့ မီးအေသးစားေလးနဲ႔ အပူေပးၿပီး ထြက္လာတဲ့ အေငြ႕ကို ရွဴၾကတာပါ။ ပိုက္ဆံကို လိပ္ၿပီးေတာ့ တိုက္ရိုက္ရွဴၾကတယ္။ ေရသန္႔ဘူးခြံကို အေအးေသာက္ပိုက္ေကာက္တပ္ၿပီးေတာ့လည္း ေရခံၿပီးေတာ့ ရွဴၾကတယ္။ နဂါးေငြ႕တန္းကို လိုက္ဖမ္းတယ္လို႔ တင္စားၾကတာပဲ။ ေရ မခံရင္ အေသျမန္တယ္လို႔လည္း ေျပာၾကပါတယ္။ ဂ်ဳိး လို႔ေခၚတဲ့ အျဖဴေရာင္ အမႈန္႔ေလးေတြကို ျပန္မစားသင့္ပါဘူး။ ငတ္ႀကီးၾကရင္ ၾကသလို အႏၲရာယ္ပိုမ်ားလာမွာပါ။

အစပိုင္း သံုးစြဲကာစမွာ ဘာကို ယူလို႔ ယူရမွန္းမသိ ျဖစ္ေနေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္းၾကရင္ ေဆးထိုင္ခ်ေနရတဲ့ ခံစားမႈကိုပဲ အႀကိဳက္ဆံုး ျဖစ္လာမွာပါ။ အဲ့ဒါဆိုရင္ေတာ့ ေဆးစြဲေနတာ ေသခ်ာပါၿပီ။ WY ကို တိုင္းရင္းသားေတြက " တခုလို " လို႔ ေခၚတာ ၾကားဖူးပါတယ္။ ဘယ္ေလာက္ရွိရွိ မေလာက္တာရယ္ ခ်ၿပီးရင္း ခ်ခ်င္စိတ္ ျဖစ္တတ္တာရယ္ေၾကာင့္ပါ။ အရမ္းကို ေဆးစြဲဖို႔ လြယ္ကူေၾကာင္း သတိေပးပါရေစ။ အစ မလုပ္တာ အေကာင္းဆံုးပါပဲ။ သံုးစြဲသူအဆင့္ကေန စြဲလန္းသူျဖစ္သြားဖို႔ မခက္ခဲတာမို႔လို႔ ရပ္တန္းက ရပ္ၾကဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ စိတ္ႂကြရူးသြပ္ေဆးျဖစ္တာကို မေမ့ေစခ်င္ပါဘူး။

#အႏၲရာယ္မ်ား

စတင္ သံုးစြဲကာစမွာ ဘာလုပ္လုပ္ အာရံုစူးစိုက္မႈ ေကာင္းၿပီးေတာ့ တက္ၾကြေနမယ္။ စိတ္ၾကည္ႏူး ေပ်ာ္ရႊင္ေနသလို ခံစားရမယ္။ အင္အားေတြ တိုးေနသလို ခံစားရမယ္။ အဆာခံႏိုင္ၿပီးေတာ့ အစာစားခ်င္စိတ္ မရွိဘူး။ လုပ္သမၽွ အဆင္ေျပေနသလို ေျပာေကာင္းဆိုေကာင္း ျဖစ္ေနမွာပါ။

ေဆးသံုးကာစမွာ ေကာင္းသလိုျဖစ္ေနေပမယ့္ ေဆးဆက္သံုးစြဲတာနဲ႔အမၽွ လူလည္း စိတ္ေရာကိုယ္ပါ ပ်က္စီးလာမွာပါ။ ေဆးပမာဏမ်ားလာရင္ေတာ့ အာရံုထိန္းခ်ဳပ္မႈ ပ်က္ယြင္းလာၿပီး ႂကြက္သားေတြကိုပါ ပ်က္စီးေစႏိုင္ပါတယ္။ မွတ္ဉာဏ္နည္းပါးလာၿပီး အာရံုစူးစိုက္ႏိုင္စြမ္း နည္းပါးလာပါလိမ့္မယ္။ သံသယစိတ္ေတြ မ်ားလာၿပီးေတာ့ ရိုင္းစိုင္းၾကမ္းတမ္းလာပါလိမ့္မယ္။ လူမႈပတ္ဝန္းက်င္မွာ အဆင္မေျပမႈေတြ မ်ားျပားလာၿပီးေတာ့ ေနာက္ဆံုးေတာ့ ေသရမွာပါပဲ။ အဖမ္းခံရတာ ေထာင္က်တာေတြကေတာ့ မလြဲမေသြနည္းပါး ၾကံဳရမွာပဲေလ။

မသံုးဖူးေသးရင္ လက္တည့္မစမ္းပါနဲ႔။ သံုးမိေနရင္ ရေအာင္ျဖတ္ပါ။ ေဆးက်တဲ့ အခ်ိန္ဆိုရင္ တကိုယ္လံုး ကိုက္ခဲၿပီး အားမရွိျဖစ္ၿပီးေတာ့ ဘာမွလုပ္ခ်င္စိတ္မရွိတာကို ၾကံဳဖူးရင္ သိၾကမွာပါ။ စိုးရိမ္ထိတ္လန္႔မႈ မ်ားလာမယ္။ စိတ္တိုလြယ္မယ္။ ေခါင္းကိုက္မယ္။ ဂနာမၿငိမ္ျဖစ္မယ္။ အဲ့ဒီေတာ့ ေဆးသံုးတဲ့ခံစားမႈျပန္ရဖို႔အတြက္ ေငြကုန္လူပန္းခံၿပီးေတာ့ ေထာင္ႏႈတ္ခမ္းေပၚနင္းၿပီး ႀကိဳးစားေတာ့မွာ အေသအခ်ာပါပဲ။ လူမႈစီးပြားပ်က္စီးၿပီးေတာ့ အရာရာဆံုးရႈံးသြားတဲ့ ငမိုက္သားဘဝကို အေသအခ်ာေရာက္ရမွာပါ။

ႏွလံုးေရာဂါ၊ ေသြးတိုးေရာဂါ၊ လည္ပင္းႀကီး ေဟာ္မုန္းမ်ားေရာဂါ၊ စိတ္ေရာဂါအခံရွိသူေတြ၊ ေဆးဝါးအလြဲသံုးဖူးသူေတြ နဲ႔ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြေရာ ႏို႔တိုက္မိခင္ေတြပါ လံုးဝ မသံုးစြဲသင့္ပါဘူး။

ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးေတြကေတာ့ အသက္အရြယ္ နဲ႔ လူအေပၚမူတည္ၿပီးေတာ့ ကြဲျပားပါတယ္။ အျမင္မႈန္ဝါးမယ္။ ခံတြင္းေတြ ေျခာက္မယ္။ ေရငတ္မယ္။ ပါးစပ္နံမယ္။ သြားအရင္းမွာ ေက်ာက္တည္မယ္။ သြားေတြ ေႂကြက်မယ္။ ႏွလံုးခုန္အရမ္းျမန္မယ္။ ေသြးတိုးမယ္။ ေသြးေပါင္လည္း ထိုးက်တတ္တယ္။ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ ျဖစ္မယ္။ ဦးေႏွာက္အတြင္း ေသြးယိုစီးတတ္တယ္။ အဆုတ္ေရဝိုင္းတဲ့ေရာဂါလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေခၽြးထြက္မ်ားမယ္။ ကိုယ္ခႏၶာ အပူခ်ိန္က သိသိသာသာ တက္ေနတတ္တယ္။ ေျခဖ်ားလက္ဖ်ားေတြကေတာ့ ေအးစက္ေနမယ္။ ႂကြက္သားေတြ နာက်င္ ပ်က္စီးၿပီး ပိန္ခ်ဳံးလာပါမည္။ ေက်ာက္ကပ္ ပ်က္စီးလာရင္ ခါးနာတတ္တာကို သတိထားပါ။ ဆီးသြားရခက္ခဲလာမယ္။ ဆီးသြားခ်င္စိတ္ကိုလည္း မထိန္းႏိုင္ျဖစ္တတ္သလို ဆီးမထြက္တာလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဝမ္းလည္း အရမ္းခ်ဳပ္လာလိမ့္မယ္။ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေျပာင္းလဲမႈေတြ မ်ဳိးစံု ျဖစ္မွာပါ။ စိတ္ရႈပ္ေထြးမယ္။ ေဒါသထြက္လြယ္မယ္။ အရမ္းေမ့တတ္လာမယ္။ မွတ္ဉာဏ္ေတြ နည္းလာမယ္။ လိင္စိတ္ေျပာင္းလဲလာမႈေတြ ၾကံဳရမယ္။ ပံုမွန္မဟုတ္တဲ့ လိင္ဆက္ဆံမႈေတြကို ေတာင့္တလာလိမ့္မယ္။ သံသယစိတ္ေတြမ်ားမယ္။ ရဲေတြကို ေတြ႕ရင္ အလိုလို ေၾကာက္စိတ္ မုန္းစိတ္ဝင္လာမယ္။ ထင္ေယာင္ထင္မွားေတြျဖစ္မယ္။ အရမ္းဆိုးလာရင္ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ သတ္ေသဖို႔ လုပ္လိမ့္မယ္။

အရက္၊ ဘီယာကဲ့သို႔ေသာ ေလးလံထိုင္းမႈိင္းေစသည့္

မူးယစ္ေဆးဝါးမ်ားႏွင့္ တြဲဖက္၍ မသံုးသင့္ပါ။ Cocaine ႏွင့္ Ecstasy ကဲ့သို႔ေသာ စိတ္ႂကြေဆးမ်ားႏွင့္ တြဲသံုးပါကလည္း ပိုမို၍ အႏၲရာယ္ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသည္။ MAOIs (စိတ္မက်ေဆး) မ်ားႏွင့္တြဲသံုးပါကလည္း အာနိသင္ျပင္းထန္သြားမည္ျဖစ္၍ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးမ်ားပါသည္။ ICE ႏွင့္တြဲသံုးပါကလည္း အရွိန္မထိန္းႏိုင္ပဲ ပိုမိုဆိုးရြားေစႏိုင္ပါသည္။

#ကုသျခင္း

ေဆးစြဲေနသူတေယာက္အဖို႔ ရုတ္တရက္ ေဆးျဖတ္လိုက္ေသာအခါ စိတ္ဓါတ္က်ျခင္း၊ ဘာမွ လုပ္ခ်င္စိတ္မရွိျခင္း၊ စိုးရိမ္ေၾကာက္လန္႔ေနျခင္း၊ အစာစားခ်င္စိတ္မ်ားေနျခင္း ႏွင့္ အိပ္မရျဖစ္ျခင္း (သို႔) အလြန္အမင္းအိပ္ခ်င္ေနျခင္းတို႔ကို (၂၄) နာရီအတြင္း ၾကံဳေတြ႕ရမွာပါ။ အာရံုေၾကာအဆိပ္သင့္ျခင္း (Neurotoxicity) ကိုေတာ့ ေဆးျဖတ္ၿပီး အခ်ိန္အေတာ္အၾကာအထိ ခံစားေနရမွာပါ။ အေရးႀကီးတာကေတာ့ ေဆးျဖတ္ခ်င္စိတ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ျဖတ္ၿပီးေနာက္ ျပန္လည္မသံုးစြဲမိေစရန္ ေရွာင္က်ဥ္ပါ။

(၂၀၁၄) ခုႏွစ္ ေမလအထိ တိုက္ရိုက္ကုသႏိုင္မည့္ နည္းလမ္းမရွိေသးပါ။ (၂၀၁၆) အေစာပိုင္းတြင္ေတာ့ စမ္းသပ္ကုသႏိုင္မည့္ ေဆးတမ်ဳိး ထြက္ေပၚလာေပမယ့္ ေဈးကြက္အတြင္းတြင္ မေပါမ်ားေသးပါ။ Cocaine ျဖတ္တာႏွင့္ ဆင္တူပါတယ္။

ကုသသည့္ နည္းလမ္းတခုတည္းႏွင့္ အဆင္မေျပပါ။ ေဆးျဖတ္ၿပီးေနာက္ အျပဳအမူဆိုင္ရာ ကုထံုးမ်ား ႏွင့္ စိတ္ဖက္ဆိုင္ရာ ကုထံုးမ်ားကို တြဲဖက္ ကုသေပးရပါမည္။ ေဆးျဖတ္ၿပီးေနာက္ ၾကံဳရမည့္ ေဝဒနာ ႏွင့္ စိတ္ခံစားမႈမ်ား ေလ်ာ့ပါးေစရန္ အေျပးေလ့က်င့္ျခင္းကဲ့သို႔ မိမိ ဝါသနာပါသည့္ အားကစား ျပဳလုပ္ျခင္း၊ ပတ္ဝန္းက်င္ အေျခအေန ေျပာင္းလဲေစရန္ ျပဳလုပ္ျခင္း ႏွင့္ ဘာသာေရး လိုက္စားျခင္းမ်ားျဖင့္ ေဆးစြဲျခင္းကို ကုသႏိုင္ပါတယ္။ Amino acid ပါေသာ အားေဆးမ်ား ႏွင့္ Vitamin C ကို ေသာက္လို႔ရပါတယ္။ စိတ္က်န္းမာေရးေဆးရံုမွာ တက္ေရာက္ကုသၿပီး ေဆးျဖတ္လို႔ရသလို စိတ္ကို ႏိုင္နင္းရင္ မိမိဖာသာ ျဖတ္လို႔ရပါတယ္။

#ဥပေဒေရးရာ

(၁၉၉၃) ခုႏွစ္မွာ ျပဌာန္းခဲ့တဲ့ မူးယစ္ေဆးဝါးႏွင့္ စိတ္ကိုေျပာင္းလဲေစေသာေဆးဝါးမ်ားဆိုင္ရာ ဥပေဒ ပုဒ္မ (၁၅) အရ သံုးစြဲသူ ဆိုရင္ ေထာင္ဒဏ္ (၃ - ၅) ႏွစ္ ခ်ႏိုင္သလို ပုဒ္မ (၁၆) အရ လက္ဝယ္ေတြ႕ရွိမႈနဲ႔ ေထာင္ဒဏ္ (၅ - ၁၀) ႏွစ္ ခ်လို႔ရပါတယ္။

ရဲဖမ္းခံရရင္ (၁) ႏွစ္ေက်ာ္တဲ့အထိ အမႈမျပတ္ပဲ (၂) ပတ္တခါ ရံုးခ်ိန္းတက္ေနရမွာပါ။ ဆီးစစ္လို႔ ေဆးက်ရင္ က်ိန္းေသ ေထာင္က်မွာပါ။ ေဆးသံုးတဲ့လူနဲ႔ အတူဖမ္းမိတဲ့အခါ ေဆးေအာင္ေနရင္ေတာင္ အနည္းဆံုး (၆) လေလာက္ အခ်ဳပ္က်ေနမွာပါ။ အေပါင္းပါအေနနဲ႔ အမႈၿပီးတဲ့အထိရွင္းရမွာပါ။

မိမိဆီမွာ ေဆးျပား (၃၀) နဲ႔ ဖမ္းဆီးခံရရင္ေတာ့ ပုဒ္မ ၁၉ (က) နဲ႔ ၿငိသြားမွာပါ။

ပုဒ္မ ၁၉ (က) မွာ " မူးယစ္ေဆးဝါး သို႔မဟုတ္ စိတ္ကိုေျပာင္းလဲေစေသာ ေဆးဝါးကို ေရာင္းခ်ရန္ အလို႔ငွာ လက္ဝယ္ထားျခင္း၊ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ျခင္း၊ တဆင့္ေပးပို႔ျခင္း၊ လႊဲေျပာင္းေပးျခင္း " လို႔ ေဖာ္ျပထားၿပီး က်ဴးလြန္ေၾကာင္း ျပစ္မႈစီရင္ျခင္း ခံရပါက က်ဴးလြန္သူကို ေထာင္ဒဏ္ အနည္းဆံုး (၁၀) ႏွစ္ကေန အမ်ားဆံုး ႏွစ္အကန္႔အသတ္မရွိ ေထာင္ဒဏ္ခ်မွတ္ရမယ္လို႔ ျပ႒ာန္းထားပါတယ္။

ေဆးစစ္တဲ့အခါ Detection Period ကေတာ့ (၂ - ၃) ရက္ပါပဲ။ သိထားတဲ့အတိုင္း ေဆးစစ္ခ်က္ကလည္း ေငြပါပဲ။ ေရထည့္စစ္တာေတာင္ ေဆးက်တာေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။ လက္လီထက္ လက္ကားကို ဦးစားေပးတာကို သတိရၾကပါ။

ေဆးသံုးရင္ ပထမဦးစြာ ေငြကုန္မယ္။ ဒုတိယက လူ ထိမယ္။ တတိယက မိသားစုကိုပါ အက်ဳိးသက္ေရာက္မယ္။ ရဲဖမ္းခံရရင္ ဘဝပါ ပ်က္မယ္။ အဲ့ဒါေၾကာင့္ အစမလုပ္ၾကဖို႔ နဲ႔ ရပ္တန္းကရပ္ၾကဖို႔ ရည္ရြယ္ၿပီးေတာ့ ဒီစာကို ေရးပါတယ္။

ကိုယ့္ဘဝမွာ ကိုယ့္ေရြးခ်ယ္မႈကသာ အဓိကပါ။ ေဆးသံုးစြဲၿပီးေတာ့ ႏွစ္အနည္းငယ္ေလာက္ ေနၿပီးေတာ့ ပတ္ဝန္းက်င္ရဲ႕ အစြန္႔ပယ္ခံ ေဆးသမားတေယာက္အျဖစ္ ေနထိုင္မလား။ ပံုမွန္လူတေယာက္လို ေကာင္းမြန္စြာ ရွင္သန္သြားမလား။ မိမိဖာသာ ဆံုးျဖတ္ၾကပါ။

ဒီစာျဖစ္ေျမာက္လာဖို႔အတြက္ ကိုးကားခဲ့ရတဲ့ စာေရးသူေတြ အားလံုးကို ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ အမွားအယြင္းပါခဲ့ရင္ က်ေနာ့္ရဲ႕ ေလ့လာမႈ အားနည္းလို႔သာ ျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ားအက်ဳိးအတြက္

ေဝဖန္ေထာက္ျပေပးပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံႀကီး မူးယစ္ေဆးဝါး အႏၲရာယ္မွ ျမန္စြာ လြတ္ေျမာက္ပါေစ။

References.

(1.) “Yaba Fast Facts”. US National Drug Intelligence Center. National Drug Intelligence Center. Jun 2003. Retrieved 2014-11-13.

(2.) Thornton, Phil (12 February 2012). “Myanmar’s rising drug trade”. Bangkok Post.
Retrieved 2012-02-19.

(3.) YABA: The source of super sexual crave and desire, the source of endless energy and nurturing of the INNER MONSTER (written by Arunav Shuvro)

(4.) Technology impacts on drug production in Asia: The role of amphetamines in Asia’s growing drug problem
This paper was presented by Dr Sandy G

CREDIT Tun Tun Thwin



Wednesday, 22 August 2018

Tar Khawh Lonak Si.

Tar Khawhlonak Si.

' Tar khawhlonaknak sii ' timi sullam. Sechoh. (zu,bing,no 4 ) thlah loin a tawng thamtu paoh paoh an tar hlan kum note(.40) hrawng ah an thi deuh hna. curuangah rithai sii a tawng thamtu pawl cu. an tar hlanah an thi i, sechoh (zu,bing,no 4 ) hi ''tar khawhlonak sii' tiah an chim.

Nihin. Vawleipi ah. Sechoh bing,no 4 minung a rittertu sii a tawng thammi zeizat tluk dah an um hna hnga?A rauh hlan ah an hrial lo,an tongh tham peng ah cun.an tar hlan kum note in thih cu an ton dingmi a si.

Curuangah ' Tar khawhlo' na duh a sile rithai sii a phunphun kha zing,chun,tlai,zan ti loin na ei/din/chunh ahau tinak a si


 A sinain .  Phungthlukbia 10:27 "Bawipa ṭihnak nih hin chan a sauter, Sihmanhsehlaw miṭhalo hna chan cu a tawi. "Tiah kan hmuh cucaah. Hi baibal cacang nih hin na thinlung lam in hruaihram sehlaw tiah thazaang kan pek le forhfial kan duh.

Monday, 6 August 2018

Zu Kong.

Laimi Fahnak A Kan Petu Zu.
======================

Efesa 5:18 Zu ri hlah u, zu cu nanmah hrawktu lawnglawng a si ko,

Zu hi Judah mi pawlnih hawikomhnak le nuamhnak lunglawmhnak rualremnak ah an hmannak zawnte aum ve.Laimi zong hi hlanlio pipu chan ah Zu hi hawikomhnak le nuamhnak khat le khat i dawtnak caah an hmannak zawn aum ve. sinain Judah mi nih si seh Laimi kan pupa hna nih siseh. an fale Zu ding dingin siseh Zu ri dingah siseh an fial an cawnpiak hna timi kan hmu thei bal lo.

Baibal nih Zu din athat lo nak tampi a kancawnpiak azoh hmanh va zoh hlah tiin a kancawnpiak cun Zu cu mi ahruhter amolhter biachim mi fiangfai kho lo lakin mi amolhter Zu ah hin ritnak alcohol timi aa tel cu alcohol nihcun thahri le thluak ah rian atuan tikah minung molh lakin phundangpi in atuah. khua tha tein hmu kho lo tiangin mi atuah to kho khuaruahkhawh lonak tiangin mi atei kho lung asau lo thin atawiter Bialo pipi chim khawhnak thazaang thawng a ngei.Lam kal hmanh ah ding tein mi a kalter lo.

Zu a ri lengmangmi cu mi nih zeiah an rel hna lo. an nautat hna i mitha cazin ah anchia hna lo. rinhcanhtlak ah mi an ruat lo.Phungthluk ah Zu ading tukmi cu zeitikhmanh ah a rum lai lo ati.Laitlang ah siseh Hmunzakip ah siseh Zu rit buin athimi zeizat remruamdah kan si.Zu din ruangah le Zu rit ruangah zeitlukin dah innchungkhar buainak a chuahter Zeitlukin khua le ram khrihfabu a buaiter. ti cu theih cio asi.Zu rit ruangah mithat lainawngmi le hriamhma a pumi thong atlami. Mi he a buai i aa hliammi pazeisat dah an si ti cu zapi theih asi.

Zu a ri lengmangmi nih zeitikhmanh ah thlarau leiah nupa dirhmun an phan kho bal lo i khua le ram miphun ca zongah hruaitu tha an chuak kho bal lo.Caantawite chung hlawhtling bantukin an um hmanh ah caansau an nguh hrimhrim lo i caansau an hlawh atling lo. Pathian thluachuah kan hmuh chunte Zu dinnak ah kan hman lengmang mi cu thluachuah sunghnak asi.

Laimi Fahnak Petu Pahnihnak

Levitikas 19:11 “Nan fir lai lo; hlennak in thil nan ti fawn lai lo, pakhat le pakhat lih nan i chim fawn lai lo. *
Salm 78:36 Sihmanhsehlaw an bia cu lih lawngte a si i an chimmi paoh cu hlennak lawngte a si.

Ziah lih chim cu fahnak petu asi tiah kan ti khawh ! Lih chim timi cu a hmaan mi dirpi ngamlo le dirpi duhlo khi a si. asilo mi kha asi. asi mi kha asi lo tiin thlen le chim kha asi. Lih chim cu tukforh pakhat asi i voikhat lih chim ahcun a hnuah chim than ahar ti lo. Nitin nunzia ah acangcih Lih chim a hmangmi khi hohmanh nih an Upat an tihzah kho hna lo. A zualchinmi cu mi nih an Upat lo lawng silo in anmah le anmah hmanh an i Upat kho lo ti asi.

Baibal chungah lih achim i a buaimi an tampi.Abaraham nih Faro siangpahrang ral tih ah. a nupi Sarah cu ka nupi asi lo kafar asi ati i ahlen ruangah a nupi cu Siangpahrang nih a lakpiak i a thin a hung an buai ngaingai. Lih achim tamtukmi cu anmah lila hmanh nih an zumh ve caan aum ti asi. Innchungkhar nubik le pabik nih lih an chim tamtuk ahcun anfa le pawl zong fahnak nganpi bantukin an chawnh ve hna ti asi.

Tuchan Laimi pawl tuanbia cu. lih chim lawngte in a khat ko ti asi.Lih in aa thawk ahcun a pehpeh in lih chim lengmang hau in a um. Hi nih hin thinlung fahnak le thlarau lei fahnak nganpi a chuahter. Lungfim tein le ralring tein tlonlennak tiang mi adon kham. a hleice in thinlung le nunzia za thanchonak ah tampi mi a dawn. hi fah damnak in kan luatkhawhnakhnga caah lungthin thiangte in le biatak thlakin Bawipa sinah thlacam le ngaihthiam hal kan herh.

Pathian he fekte in i pehtlaih dingin kan i zuam cio ahau. Culawngah Pathian hmaika ah a dammi kan si than lai i thinlung le thlarau ah thazaang kan ngei kho than lai. Duhsaknak nganpi he kaa lawm.

Wednesday, 1 August 2018

Cațial Thiam Pu Stepen Ni Kio Tuanbia.

Cațial Thiam Pu Stepen Ni Kio Tuanbia Tawi
---------------------------------------------------------------------
Mah a tanglei Pu Stephen Ni Kio Tuanbia Tawi hi Pumpak CCN mail ah kuatmi a si ii zuh le chap piakmi a um lo.
========================================

-1950 May 8, Cawnnikhat ah, Lai ramkulh, Halkha peng, Hranhring khua ah, ka pa Pu Bil Hmung, Zaahre chung le ka nu Pi    Sang Cung, Cinzah nih an ka hrin i, unau pa 5 le nu 2 lak ah upa bik ka si.
-1959 in Tiphul khua ah tang 2 in cacawn kaa thawk i, 1962 kum ah tang 4 ka awng.
-1962 kum in Halkha khua Siangsangrun (Nihin SHS No.1) ah Admission No. 1519 in tang 5 ka lut i, 1969 ah tang 10 cu Roll No. KH-72 in ka awng.
-1966 in Hakha Siangsangrun ah Laamlei Secretary ka tuan i Sayama Rosy Zing Men le Mandalay Pantara Myint Aung he Conglaizuanh, Rimpi laam le Saar laam hna kha theng cung ah kan hun chuan i voi 20nk Ramkomh Ni, Yangon khua ah, Nunphung Milaam bu he ka kalpi. 1969 Lai Phunpi Ni ah minung 16 tel bu 4, an zapi minung 64 in conglaizuanh laam kan rak thawk. Ramkomh ni 1967, 78, 82, 89, 90, 91, 93 le Student Sport Festival a hmasa bik 1991 kum Ygn. ah Laam tuah le hruaitu dirhmun in ka rak kal.
-1970-71 kum ah Mandalay, Teachers’ Training College ah, siangniamrun siangsaya kum khat thening ka kai i, Halkha peng, Chawncum khua ah, 1971 ah thla 4 siangsaya ka tuan.
-1971 September 1 in Halkha khua, Peng Tamahvuazamah zung ah Junior Supervisor (Auditor) in rian ka lut i 1981 Sept 7 ah Senior Supervisor (Auditor) ah ka reng a kai. Ramdang i Lai Nunphung le Laam cawnpiaktu si ding in kal a hauh caah 1993 August 17 ni ah rian in ka chuak.
-1975 kum, August 21 ni ah Lungrang khua Siangsaya Pu Khen Luai le Pi Hlei Nem fanu, Pi Sui Cawng, Innhmai phun he Laiphung in thitumnak kan tuah. Pi Freeda Sui Tial Vang, Pi Fuji Biak Chin Sung, Leeng Siren Sai Sung Thluai, Vaal Billion Ngun Thawng Lian Zaahre (tleicia) le Vaal Trillion Siang Ceu Lian hna hi Pathian nih thlua a kan chuah.
-1981 A voi thumnak Hakha Peng Pyithuh Council 41 lak ah, caancheu kuzale le; 1985 a voi 4nk caancheu kuzale ka Tuan i, uknak aa thlen caah a dongh tiang kan Tuan lo.
-1985 kum December 5/6 i Thantlang khua ah tuahmi, Khawngsil nih a hruaimi (CACC a um hlan) Laica Kawmiti ah tel hram kaa thawk. CACC nih a tuah tawn mi Laica ceihkhannak cu ning a ngeih deuh lo caah 2002 November 20 ah EC meting, Yagon. nih bia a chahmi CACC kuttang Laica Ruatkhangtu Kawmiti 18 lak ah nihin tiang chungtel in kaa tel.
-1993 October 10 in a kumvoi a cam tiang Manila, Philippines, Asian Institute and Liturgy Music sianginn ah, Lai Nunphung le Lai Laam cawnpiak ding in, rian an ka pek caah chimtu Professor dirhmun in ka tuan.
-1994 October in 1998  March tiang, Korea, Seoul khua ah kuli rian ka tuan pah in, 1st Edition, Chin Dictionary (Laiholh) cu, 1996 November 28, suimilam 1830 ni ah ka lim. Kawl ramchung ah mah holh in mah holh Dictionary a tialtu pathumnak ka si.
-1999-2003 tiang Halkha, Chin Christian College ah Laica ka chim i, Chin Association for Christian Communication zung ah Unit 4 Executive Scretary caancheu (part time) ka tuan.
-2001 November 3 ah Tho kawmiti (CACC) hruainak in minung 150 leng nih, Rev. Solomon Van Hre inntual ah tuah kan rak thawk.
-1999 Pyidawtha kan inn ah, Hakha ca ah a herh ko ti ka ruah caah, Zaahre Calei Riantuannak (Zaahre Sa zi saku lohngan), timi catial le ca namnak rian ka dirh i 2003 tiang ka tuan. Hihi Hakha khua ah a hmasa bik calei riantuannak dawr a tuahtu ka si i Cozah sin ah phunglut in, license he ka tuan.
-2000-03 Halkha ka um chung ah khuanu khuapa hruainak bu kha, Chairman Pu Chawn Kio, Rev. S. Van Hre, Pu Siang Mang le kawmiti 5 hna he, chungtuan (Secy.) ka tuan.
-2003 August 5 ni cu, catial duh, fim a kauh deuh nak hmun le mei a that deuh nak hmun kawl ka duh caah Yangon khua ah kan nu he kan kal.
-2009 November 2 in Chinland Development Co., Ltd. (CDC), zungpi, Yagon. ah ka lut i The Chin Journal Editor ka tuan. Lairam a hmasa bik Kampani a si caah Hakha khua, Dingdi dinti thiang le ti peknak kan tuah.
-2009 Novemner 15, Laiholh in The Chin Journal cu, cahmai 20 lengmang in kan chuah i, a caan a relrem khawh ti lo le a phunphun ruangah March 24, 2013, Vol- 4, No- 9  in kan ngol. Zarh hnih voi khat le a hnu ah zarh khat voi khat in kan chuah. Kan hmuitinh (Motto) cu ‘Laica, Laiholh, Lai miphun cawisang cio usih’ ti a si.
-2007 in 2012 tiang thinthang Mekazin Editor, Muko-2007 in 2012 tiang thinthang Mekazin Editor, Muko Mekazin kawmiti chungtel; Chin Literature Society, Yangon ah, 2009 thawk in (Lai - Halkha aiawh) in nihin tiang ka tuanchih.
-2011 in CDC zung ah Executive Director rian kan tuan pah in cauk tete ka tial.
-Cauk ka tial cang mi hna cu:-
1. Laimi nih nupi kan thitning 1992 chuah lo mi cauk, (Halkha)
2.  A Survey on Chin Festivities and Dances in Myanmar
     (Mirang) 1994 chuah lo mi cauk, (Manila)
3.  Lai Phunglam 1994 chuah lo mi cauk, (Manila)
4.  Song of Solomon (Lai hla in) 1994 chuah lo mi cauk, (Manila)
5.  Chin Dictionary (Laiholh)   1996 chuah lo mi cauk, (Seoul)
6.  Kan chim voi hra kan tlawn Hranhring  1999, (Hakha)
7.  Chin Dictionary (Laiholh) 1st Edition  2005, (Yangon)
8.  Lai Nunphung 1st Edition  2006, (Yangon)
9.  Lai Nunphung  revised & 2nd edition (Laiholh)  2012, (Yangon)
10.  Chin Yinciehmuh Daleih thondan (Kawl)  2012, (Yangon)
11.  English-Myanmar-Chin Dictionary cauk
Pu Sui Hingz, Pu Antony Ngun Uk he kan tial   2012, (Yangon)
12.  Chin Dictionary (Laiholh) Revised & 2nd Edition 2013, (Yangon) biafang 17,228 le Cabia (article) 256 an si.
-Lai Nunphung le laam, Laica chimh an ka sawm i ka kalnak hi ramchung CBA, Kalaymyo voi 4, LBC Yagon. voi khat, LBC Mandalay voi khat, Thantlang Baptist Church, Thantlang; ramleng ah Lawngtlai, Singapore; hi leng ah ka umkal pah ah Norway le Germany hna ah an si i Khrihfabu le sianghleirun nih sawmmi cu a voi a tam ko.
-Ramchung, ramleng a bu le a phu sin in, tar awk tlak conglawmh minthatnak cakhenh 14 ka hmuh.
-Chin Act (1948) upadi remh than nak kawmiti chung ah kaa tel.
-Lai Nunphung (Chin Culture and Traditions) timi ka tialmi cauk nih, 2012 kum chung cauk 2329 lak ah, ‘Myanmah Yinciehmuh hninh anuh pingyia saing ya’ in ‘National Literary Award’ a hmuh.
-Ka motto ‘A chim lawng chim hlah, tam deuh tuan (talkless, do more)’ ti le ‘Miteima cu uktu an si lai. Phth. 12:24.’

A dangdang

-The Mirror 17.11.2013 p-7
   2012 kum chung pekmi hi dot hnih a um i a pakhatnak ah The National Literary Award Scrutinizing Committee of Information nih an thanhmi a si. Lifetime Achievement National Literary Award hi pathum nih an hmuh. U Aung Thin, Sayma Khin Swe Oo le Teikpan Hmu Tin nih an hmuh. An hmuh ding hi milem, cakhenh le tangka sing 15 an si lai.
-Cun kannih hi cauk 2,329 cauk chung ah:- thimmi cauk dot, fingrilh in rilhmi dot, thim taktak mi dot tiah an thim hnu ah minung 13 nih National Literary Award hi an kan pek. Kan hmuh ding hi milem, cakhenh le tangka sing 10 a si cio lai.
-Kum dang ah cun anmah zung nih hin an thim tawn nain, hi kum ah hin calei riantuantu a simi hna:- catial, cachuah, press, bookshop a ngeimi rianpingei (lohngan shin) minung 95 nih an thim i ca kong a hngalmi lawngte an si i, pyanciazi zung nih hin,  a tlang lawng an tlak hna tiah thanhca ah an tial.
Hi leng ah hin, Sarpe Beikman i catial zuamnak i aa zuammi minung 26 zong 1st, 2nd, 3rd tiah an thim rih hna. Cakhenh le tangka sing 5, 3, 1.5 tiah an hmuh cio lai.
Kaa lawm tuk, hihi Bawipa dawtnak a si ko, kan Laimi le kan Lai Nunphung Pathian nih cawisang chin ko seh.

Stephen Ni Kio
Ch: CCN