Theih Tlei

 Thuh khawh lomi thil phun 3

1.  Hruh

2. Sifah

3. Duhnak

Thuh deuhdeuh ah an lang deuhdeuh

Thlah bak lo ding thil phun 3

1. Zumhnak

2. Ruahchannak

3. Nunnemnak (Honesty)

kan daithlan deuhdeuh ah Kan i ngai chih deuhdeuh

Dirter khawh lomi thil phun 3

1. Caan(time)

2. Nunnak(life)

3.Dawtnak

kan dirter timh deuhdeuh ah kan i hlat chinchin deuh.

I Ken peng ding thil Phun 3

1. Nunnemnak( honesty)

2. Upatnak (Respect)

3. Lungthiannak

Hrial bak ding thil phun 3

1. Herh caan lawngah mi a theimi

2. A thli in mi kong ceih a hmangmi

3.  A hmur a veng kho lomi( bia huam mi)

kan hrial khawh deuhdeuh ah thinlung a dam deuhdeuh

Hnu ah i chiah bak lo ding rian phun 3

1. Mi bawmhchanh

2. Nule pa dawt le zokhenh

3. Pathian thangthat

 ဆရာမနီမိုမို  Crd #အလိမ္မာစာမှာရှိ

Thlarau Ah Ngakchia Si Usih.

 Genesis 1.26 cun Pathian nih cun atu cu Minung kan Ser Cang hna lai, kanmah mui an keng lai i kanmah he an i lo lai ati.

Pathian nih amah mui keng in minung cu a ser, minak mirang mihme mingan muichia muidawh Pathian nih amah mui loin a sermi lawngte an si dih,kan minung hawi kha keimah bantukin Pathian nih a sermi an si ve timi kan philh sual tawn i duhpaoh in kan ti tawn hna,an thang kan chiat hna kan soisel hna zeiah kan rel hna lo,nakchuahnak ziar kan ngeih tawn hna.

A taktak ahcun Pathian nih nangmah bantuk tein a sermi an si caah Pathian nih a sermi na minung hawi kha na serhsat  zei i na rel lo cun an sertu Pathian na sersat a si i na minung hawi kha zei i na rel hna lo cun an sertu Pathian zei i na rel lo he aa khat zeicahtiah Pathian sermi amah Pathian he muihmai loin a ser vemi a si caah Pathian na thangchiat le zei i na rel lo he aa khat bak asi.

Pathian nih hin minung hi kan dihlak in a kan dawt dih mitha kan si ah mithalo kan si zongah zeibantuk santlailote kan si zongah a kan dawtnak cu aa khat dih ko, minung belte nih hin a kan dawmi lawng kan dawt tawn hna i a kan daw lem lomi cu zeiah kan rel hna lo,minung pakhat le pakhat i dawtnak cu ri a ngei.

Minung tampi nih kan i ruah palh  tawnmi cu minung hawi sinah a fim deuh tiah ruahmi le a fel deuh tiah ruahmi hna hi Pathian nih a dawt khun hna rua tiah kan ruah tawn hna, zuding le a fel deuh lo vialte khi Pathian nih a daw hna rua lo tiah kan ruah tawn.

Pathian nih hin zeitlukin dah misual a dawt timi hi baibal ah tampi kan hmuh, zeibantuk sualnak hmanh ngei usilaw Pathian  nih ngaihthiam khawh lo a ngeilo, va cung in pa aa duhmi zong kha a ngaihthiam ko,mifir misualpa vailam i an tah mi zong kha a ngaihthiam ko.

Khrihfa upa nubu upa Mino upa a tuanmi lawng hi mifel le a thiang bik ah kan ruah tawn hna i van a kai ding zongah kan ruah tawn hna,a ngaingai ahcun a rak si lem lo, Pathian nih hin miding he misual he kan dihlak te hin aa khat bak tein a kan dawt dih.

Cucaah na minung hawi kha zeibantuk asi hmanh ah zeibantukin sifak santlailote a si zongah zuding le sa ei asi zongah na nehsawh hrimhrim lai lo, zeicahtiah Pathian nih nangmah an dawt bantukin a dawt vemi hna amah muisam kengin a ser vemi hna an si.

Thlarau leiah cun ngakchia chuakka bantuk va si law minung lei khel in khua na ruah ning ahcun nutling patling si vaa zuam,na thinlungtu kha ngakchia bantuk na si ter lo ahcun naa porh hlaw lai sang tuk ah naa hmu lai na minung hawi kha zeirello nak an phakpitu asi lai.

Minung hi sualnak palhnak mi zeirello nak a kan phakpitu bik cu ka fim ka thiam ka thei ka hngal ka si kho timi lungput in a chuakmi asi,phundangin kan chim cun kanmah le kanmah sang tuk i kan i hmuhnak in a chuakmi asi,cucaah ngakchia bantuk lungthin kan ngeih khawh nakhnga kan lungthin a sang tukmi kha  thumh kan herh.

1 Peter 2.2

Cucaah that lonak vialte kha hlaw dih cang hna u,ziar ngei ti hlah u, lih chim ti hlah u,hrawkhrol in um ti hlah u,nahchuahnak ngei ti hlah u,zawmtaihnak bia hmang ti hlah u,ngakchia chuakka bantuk si u law thlarau hnuk kha duh u,cu thlarau hnuk nan din thawng in nan thang lai i khamh nan si lai.

Khamhnak kan hmuh khawh nakhnga ngakchia chuakka bantuk kan si a herh,zeicahdah ngakchia bantuk si u tiah a kan ti tiahcun ngakchia cu an thinlung a thiang a thurhnawmmi ruahnak pakhat hmanh an keng lo,cucaah ngakchia chuakka bantuk si ulaw khamh nan si lai a kan tinak asi.

Caan tampi ahcun thlarau lei in mi puitling ka si cang kan si cang tiah kan i ruat tawn i kanmah thazaang le kanmah siningin Cawlcangh le thil tuah kan i tim tawn,kanmah nih kan pum hi cantrol kan timh tawn i Pathian tel loin zeihmanh kan tuah kho lo Pathian umpinak loin zeibantuk hmanh kan tuah kho lo timi kan philh tawn i kanmah nih kan pum hi mongh kan tim theu tawn.

A ngaingai ahcun kan thih hnu hmanh ah hin Pathian tel loin vancung khua a kai kho ding kan si lo, kan nun  lam a kan hruaitu hi Pathian asi, Pathian tel loin minung nih kan tuah khawhmi a pelte hmanh aum lo, hringtu nu nih afa cu amah tein zeihmanh aa tuah khawh lo caah, ti le rawl in si seh aum kalnak kip ah si seh a fawinakin a nun dam nakhnga caah a ven peng, cu bantukin Pathian nih a kan ven zungzal.

Hringtu nu nih a fa cu zeitik hmanh ah a kaltak bal lo a hlaw bal lo, aum a kalnak kip ah aa puak peng i a kalpi zungzal bantukin tuchun zong hika hmun a kan phakpitu hi Pathian asi, tuchun i hla kan sak khawhnak bia kan chim khawhmi vialte zong hi Pathian nih umpimi kan si caah asi Pathian nih kan umpi hlah sehlaw kanmah minung sinak in cun kar khat hmanh a kar kho ding kan si lo.

Ngakchia chuakka bantuk kal a thiam rih lomi ka tla lai ka ril lai timi zeihmah a hngal rih lomi bantukin a kan veng zungzaltu asi,cucaah nang le kei cu thlarau lei ah ngakchia chuakka bantuk kan si,kanmah tein zeihmanh tuah khawhmi kan ngei lo,Bawipa lawnglawng hi i bochan ko hna usih.

Zeitik caan hmanh ah Bawipa keimah tein khuaika hmanh ka kal thiam lo nangmah tel loin zeihmanh tuah khawhmi ka ngeilo ka nunnak hi nangmah nih ka hruaiko nangmah nih na duh ning tein lam ka hruaiko tiin thlacam hna usih.

CNA Ram Thang a AA Hruaimiphu nih an thah

 AA Hruaimi Chin Unau Phu le Chinland Council Ralkap karlak Kahdohnak ah CNA Ralkap Pakhat a Thi 

June 20 || The Hakha Post 

Matupi ah Rakhine hriamtlai AA hruaimi Chin Unau Phu le Chinland Council ralkap bu karlak ah June 17 ah khan kahdohnak a chuak i, CNA ralkap pakhat a thi, tiah thawng kan theih. 

Chinland Council ralkap bu nih ralzaam chanhchuah ding in an thlah mi motor mongtu pakhat cu AA hruaimi Chin Unau Phu (MDF, CNDF, CDF-Mindat, PDF-Zoland, CDF-Kanpetlet, CDF-Matupi Brigade 1) nih an tlaih ruang ah le AA hruaimi phu nih Chinland Council ralkap bu operation hnahnawhnak an pek ruang ah atu bantuk in kahdohnak a chuah hi a si, taih Salai Htet Ni nih a chim. 

AA hruai mi phu le Chinland Council ralkap bu karlak kahdohnak ah CNA ralkap Salai Ram Thang a thi i, a ruak cu Camp Victoria thlanhmun ah an vui.

 

Chin Unau Phu nih an kah hrulh mi Tedim khua i SAC ralkap pawl zong Tedim peng chung ah raallam sial in an i chokvak i, nihin June 20 zinglei ah Tedim le Taingen karlak ah Chinland Council ralkap he an i kap, tiah thawng kan theih. 

#TheHakhaPost

Man Kong.

 Nu Man Manh Khi Cawk An Si Lo

Nai hrawng Evan Dr pakhat nih ' Man an hauh ah cun ka țhi lai lo va chim hna u, nupi pei ngeih ka timh cu thilcawk kaa tim lo, thil ka cawk ah cun a man ka pek lai. Kan nupi le cu thil an si lo, minung nih man ngeih ding silo a ti.......

Cu a chimmi cu Mino tampi an lung si ngai, minung phung a si ko, mahle pom ning cio, asinain 'Minung nih man kan ngeih lo ah cun lai kan nawn zongah sual kan i huah ding le cawiliam, thongthlak kan huah ding a si lo.. 

I țhitumnak caah man le mual nih hin sullam tampi a ngeih. Man tello in i țhitumnak cu sullam ngei lo mi le ngakchia intelenh lenh bantuk a si. I țhitumnak sullam a ngeihtertu cu ' Man ' hi a si ve.  Nan fanu le ka caw kan i thleng lai ti a si bal lo.

'Man' i hauh ruangah Lai miphun hi fale in chawlehnak a tuahmi miphun kan si lo. Hmailei zongah kan si lai lo, zeicaah i țhitum phunglam kan ngeih caah.

A nupi kha ' Man ' a manh lo cun, a ho paoh nih ihpi ding khi a si hnga. 'Man ' a manh lo caah amah ta lawng a silo midang ta zong a si chih.

Man le mual: Man hauh ning ah hin bawi chungkhar le mizapi hauhning ai lo lo ngai tawn. Cu lengah bawi chungkhar le mizapi lak zong ah peng le tlang dangdang ah ai dang cio hna. Cucaahcun, Laimi phun paohpaoh nih man le mual aa lo i rel le hauh a si khawh nakhnga, Lai Autonomous District Council (Marriage & Divorce) Act, 2019 nih cun a tanglei bantukin phunglam an ngeih.

 

Tahchunnak: Man vialte manpi cu Rs. 5000/-  si sehlaw, atanglei bantuk hin cheu ding a si hnga:- 

 

i) Man Tung  

a) Phunthawh Ruangdir - Rs. 2,000/- 

b) Phunthawh Darbel - Rs. 1,000/- 

c) Pu Man - Rs. 1,000/- 

 ii) Man |eng  

a) Pa man - Rs. 500/-  

b) Ta man - Rs. 500/- 

c) Nu man - Rs. 300/- 

d) Ni man - Rs. 300/- 

 

iii) Man Tesep 

a) Kawi man - Rs. 200/- 

b) Maw man - Rs. 200/- 

i) Mawpi - Rs. 100/- ii) Mawte - Rs. 100/- c) Upa chaw - Rs. 100/- 

 

NB: Man vialte hi tlak viar ding tinak a si lo. Tlak viar a si ahcun mo i a pa (va ngei ding pa) nih vokpa sumnga (5) tlak man a thah ding a si. 

 

Man eitu: 

i) Phunthawh: Hihi manpi cem a si. Pa bik covo a si. Pa bik nih a duh ahcun a unau maw a phunhawi midang maw a eiter khawh fawn.  

ii) Pu man: Pu man hi hringtu nu ța hna can ding a si. Pu bik man eitu ding an um lo ahcun fellonak a ngei lomi khumpi hngak nu (nupi) nih pa bik aiawh in a ei khawh lai. 

iii) Pa man: Pa man hi a sortu pa unau (papa) ei ding a si. Phunhawi unau dang zong an eiter tawn hna. 

iv) Ța man: Ta man hi cu ța chuahkehpi mi, inndang chuak cang mi nih maw pale unau fapa nih maw, phunhawi midang zong nih an ei tawn.   

v) Nu man: Hringtu nu nih maw a unaule nih maw an ei tawn mi man a si. Cu bantukin minung, a ei dingmi an um lo ahcun, a phunhawi nu dang zong an eiter tawn hna.   

vi) Ni man: Ni man hi pale farnu can a si. Chuahpi farnu a neih lo ahcun pa bik nih a phunhawi midang a eiter khawh hna. 

vii) Kawi man: Kawi man hi pa kawile nih an ei lai. 

viii) Maw man: Nu va ngei mi dirpitu hawile nih an eimi a si. 

ix) Upa chaw: Upa chaw ei ding cu pa bik nih a man a ceih lio i a rawihmi, man le mual kong i bia a khiaktu nih a ei lai.    

 

Arsa einak: Man eitu lak i pa le pu nih an thahpiak ahcun arsa einak phunthawh ruangdir zat Rs. 1,000/- veve in an ei lai, cun man țeng eitu hna nih an thahpiak ahcun arsa 

einak le salu chumh man Rs. 200/- an ei khawh lai.  

 

Lamkal man: Lamkal man hi nu chungkhar lei i an pek ding a si. Khua chungah cun lamkal nih Rs 100/- lamkal man an lak lai. Khualkhua i an kal ahcun a fialtu nih an kalnak man vialte a pek hna lai i, pa chungkhar lei cawi ding a si lai.  

 

Rochaw: Man ah bel maw dekci maw lak a si ahcun hi bantukin pompiak ding a si lai:-  

i) Dekci khap 8 - Rs. 1000/- 

ii) Dekci khap 7 - Rs. 800/- 

iii) Dekci khap 6 - Rs. 600/- 

iv) Belpi khap 8 - Rs. 600/- 

v) Belpi khap 7 - Rs. 500/- 

vi) Belpi khap 6 - Rs. 300/-  

 

Aizuangkah: Aizuangkah cu pu man eitu sin i thahpiak lo ding i va nawlnak hi a si. Aizuangkah i an in chawnhrem ahcun pu nih manpi lawng a ei i, hihi thil fawi ngai a si. Aizuangkah i an i chawnhrem hnuah cun manpi belte kha bat lo ding a si lai.  

 

Nukai: Nungak khualkhua i va a ngeih tikah i țhitum ding i a va umnak khua i a va kal hi nukai timi cu a si. Hi bantuk țhitum ah hin sa an phurh ahcun man um cia pinah pa lei nih hi bang hna hi an pek chap lai:-  

i) Donnak - Rs. 100/- 

ii) Ke thawinak - Rs. 50/- 

iii) Mo puaknak - Rs. 50/- 

iv) Hlei kainak - Rs. 50/- 

v) Arsa einak - Rs. 50/- 

vi) Chiah inn - Rs. 100/- 

vii) Sahrong phurhnak - Rs. 100/- 

 

Man tlau: Laimi phunglam ah man tlau i i țhitumh hi a um huaha lem lo. Asinain, a tang i kan chimmi thil ah hin cun man a tlau tawn. 

 

i) Nu va ngei cang mi cu man khirh hnuah a chungkhar le hnatlaknak um loin lawi țhan seh law, cu bantuk ah cun man an chim ti lo i, nu le pa le ța hna nih an lungtlin lonak langhterin aa hruk aihmi an phoihpiak khawh. Aa hrukaihmi an phoihpiak ahcun an hlonh tinak a si.  

ii) Nu pa aa duh hnu zong ah a vapa nih a ngaihthiam ko ahcun man tlau in an i um nolh kho i, a cunglei mi bantukin ța le pa hna lung a fah ahcun aa hruk aihmi an phoihpiak in an hlonh khawh fawn.  

 

Man lo cawm: Man ai i cawm ti hi thih tiang in i cawm ding a si. Man ai i cawm cu fapa ngei lo le cawmtu ngei țha reprai lo fanu maw, tunu maw an va ngeih tik i thil um a si. Thihtiang in an i cawm ahcun man pe thlu ah an ngaihpiak tawn. Kumthum a cawm hnuah a cawm mi kha a thih hlanah i khukkhak ruangah chuahter si seh law, kumthum a rak cawm tlin ahcun phunthawh tlakah ngaih ding lawng a si. A dang cu a ba in i ruah a si. Cun, an i țhenah cun fa an ngeih ah pa can a si. Hi bantuk cu a um setsai lem lo.  

 

Hmaitlam:  

i) Hmaitlam cu ngaihthiam halnak bantuk deuh i ruah a si. Nupi khuatli kawhauhnak ah a bia a hmet le a ngan nawl in tangka cawitermi kha a si. A zat khiah um loin i chawnhrem nawl a si. Man ah rel ding a si lo, i țhenhmal zong ah zeihmanh sullam a ngei lo, laksawng ah eiral a si ko.  

ii) Cun, mi le mi i sik ah bia țha lo an chim i an thin a hun ahcun ngaihthiam halnak ah an hman tawn. 

iii) Hmaitlam cu ngaihthiam nawlnak le thuphacawinak ah an hman tawn. Holh țha lo le zolangh panthlak bia ah hmaitlam hi a um. Cun, pa nih nungak hal seh law, an in chawnh lio i bia chia bia țha hngalh hlanah pa nih a zampi ah maw lamkal thlah hmasa loin pa nih a tlikpi ah hin hmaitlam a cawi tawn. 

iv) Țhitum ah man eitu nih hmaitlam hi man le mual ah a duh ahcun a telhin a telh lo kho fawn. 

  

Manhren: Man ba va cawh i a ngei tung ko bu i a pek duh lo ah hin, a pek hlan paohpaoh cu a nupi kha a hrenkhawh, man ba cu a pek khawh cangka in arsa khokheng he lawiter an si tawn. Man hren chung i a țale a pa inn ah maw a pule inn ah maw, nau an ngeih ahcun a pu le nih nau hlawm man an chim tawn. Ța le pa pinah pule nih man ba aiah an hren khawh fawn.   

 

Zantla: I chawnh zan ah manpi lei in pek khawh ding zat, man hlanh zan i tlak khawh ding zat chimmi cu zantla ti a si. Man hlanh zan ah zantla pek khawh ding i chim cangmi cu pek hrimhrim ding a si, bat phung a si ti lo.  

Tahchunnak: Mi nih manpi ah Rs. 5000/- in an rak i hauh i zantla ah Rs 3000/- in an rak i rem hnga, cucu man hlanh zan ah pek dih hrimhrim ding a si, bat thian a si ti lo. A dang a tang rihmi tu cu an i chawnhrem ning in pek ding a si lai.

Robert Biak Cin