:Mirang nih Kawlram cu voithumnak atuk 1885 November 29 ni ah a tei. Hi caan cu Konbaung Dynasty tiah rak timi Kawlram tuanbia i ahnubik Siangpahrang Thi-Baw Miin (Min-Dung Min fapa) chan kha arak si. Hi lio caan i Kawlram timi cu Thi Baw Min nih arak ukmi ram a si; Kachin, Karen, Chin, Shan, Kareni ti bantuk tlangcungmi ( ram) tampi cu an rak itel lo. Mirang nih Kawlram an lak khawh hnu kum 10 a rauh ah atu i Tlangcung cheukhat hna cu an rak tei ve hna. Karen le Karenni ( Kayah) bal cu Kawl Siangpahrang Tharrawaddy Min fapa Siangpahrang Min-Dung Min le Mirang nih 1875 ah min an thut i, a luatmi ah an pom hna ( Panglong minthut zong ah an itel lo). Mirang nih Myanmar ( atu i Myanmar ram) ram vialte alak dih tik ah Kawlmi le Chinmi (Tlangcungmi) cu adang te in a uk hna. Chinram ca ah “ Chin Hills Regulation” timi Uknak Phunghrampi (Constitution) cu 1896 ah an rak suai, i cu ning cun uk kan si. 1945 Sep. 2 Vawlei ralpi pahnihnak a dihkaa ah England ram ah thimnak an rak tuah i, Labour Party in Mr. Attlee nih Kawlram ara latu Winston Churchill cu ahun tei.Tikah, Attlee nih , “ Ukmi ram luatnak pek ding,” tiah arak chim cia bang India le Kawlram cu luatnak pek ding si, asi. Cu he pehtlai in Kawlram in “Aung Sang te hruaimi Pah-Sah Pah Lah” cu London an phan i, “ Shan, Kachin le Chin hna he luatnak ( Independence) nan kan pek `i lai,” tiah an rak ti. Cu thawng cu Shan Saw Bua pawl nih an rak theih ca ah “ kan duh lo” tiah London ah ca an kuat ve. Cucaah, Atlee nih cun Aung San cu athawh i, “ Thi-Baw Min ukmi Kawlram kan lak lio ah Kachin, Chin le Shan hi kan la chih lo ca ah Independence dang te in pek kan duh hna,” tiah a rak leh. Aung San nih cun, “ Asi. Adik ko. Kawl Siangpahrang pen lomi an si ca ah lak `inak nawl cu kan ngei lo. Sihmansehlaw, la `i ding in kan sawm hna lai i, an duh ahcun nanmah ( Mirang) zong nih nan thlauh hna lai lo,” arak ti hna i, “Ee” tiah 1947 January 7 ahkhan an rak leh ve__ Aung San le Attlee biakam ( download: aungsan-atlee-
Arfi pakhat le NLD: “Aung San” timi a pa min, “Kyi” timi anu min le “ Suh” timi min fonh in Aung San Suh Gyi tiah rak timi Aung San fanu cu Kum1988 lio ah England ram Oxford khuapi in Nelpel ram le India ram hna ah Myanmar Ambassador arak `uan balmi a nu Daw Khin Gyi dam lo ruang ah Rangon a hun phan. Cu lio cu Socialist cozah Saw Maung chan rammi nih uknak duh lo ruang ah an au lio caan a si. Cu ti i mipi an temh tuarnak kha a hmuh tik ah ram ca ah pumpek in rian t`uan a hun thok beh. September 27, 1988 ah National League for Democracy ( NLD) cu Tin Oo ( Ral Bawi hlun) le Sayaci Win T`in ( Ca`ial thiam le Kawl ralkap nih kum 19 thong thlakmi; 2014 ah athi) he an rak dirh. Ralkap cozah nih Burma timi cu Myanmar tiah an t`hlen kumkhat atlin 1990 a phak tik ah Kawlrampi thimnak cu tuah asi i, NLD nih ram pumpi thimnak ah a ummi `hutnak 492 lakah 392 bak te an rak hmuh nain ralkap cozah nih uknak an rak pe duh lo. Biadang ah kal ta ning:- Hi `luk in mipi nih an uarmi NLD dirhtu lak i an uar khunmi kong te langhter ta ka duh

Suh Kyi cu 1988 in 2010
kar tiang ah kum 15 t`luk ralkap cozah nih innthong ah an rak hren. Athi
cu thah an rak timh. A `a ngeihchunh Engineer Aung San Oo hna in an
tlaih hnik nain a pa thisa a ngeih ruang ah an tawng kho lo. An pa Dr.
Micheal Aris le afale pahnih Myint San Aung @Alexander Aris le Thein Lin
@ Kim Aris nih 1995 ahkhan voikhat cu Yangon i Innyak an inn ah an rak
t`lawn bal. Suh Kyi nih a nu thlop ding a rak kal ahhin a fahniang Kawl
min in Thein Lin tiah auhmi hi kum 11 lawng arak si rih. Kawl cozah nih
Suh Kyi cu ramdang ah chuah khawhnak nawl an rak peek nain, Democracy
ruang ah nunnak apeemi ka minung hawi hna ca ah democracy kan lak ahau
arak ti ruang ah chungkhar sin zong rak kal loin mipi ca ah a thin arak
khuai. A vapa cu Suh Kyi Noble Peace Prize ahmuh hnu kum 8 atlin 1999
ahkhan amah kum 52 arak si ah cancer zawtnak in arak thi. Kum 10 chung
ah a dawtmi Suh Kyi voikhat te lawng tonnak caan t`ha a rak hmuh. Suh
Kyi ton ding arak i tim lengmang ko nain Kawl cozah nih an rak sianh lo
ca ah lung siaherh bu in a dawtmi bia te hmanh thei manh lo in arak thi
ko__ Ngaihchia taktak asi. Senior GeneralThan Shwe nih uknak cu a kut in
a duhnak paoh ah azaam i, a ngawih hnu November 3, 2010 ahcun Suh Kyi
cu Innthong in luatnak pek a hun si. Mipi nih an i lawmnak an langhter. “
Kan nu, na ngandam ko seh! Kan in dawt tuk. Kanmah zong na sinah kan um
zungzal lai,” tiah mitthli rual he bia an tiam. Cu `luk i mipi nih
tlaichanmi Suh Gyi le ahruaimi NLD cu 2015 thimnak tei ding ah ralkap
cozah nih covo 25% cu an ilak cia; goal hnih in zuamnak tuah hlan ah an
tei cia hna, kan ti lai.
Chan Kar Lakah Kawlram Mipi Mitthli he Teinak: Logo
ah Awtaw aa sermi NLD Party nih amah he aa zuam kho lai tiah ruahmi
USDP cu teng lak in a thongh ko. Ram pumpi kusale thim khawhmi 644 lak
ah 390 zat a tei. Upper House (Amyota Hluttaw) ` hutnak 224 lak ah 135
le Lower House ( Pyituh Hlawttaw) `hutnak 440 lakah `hutdan 255 teinak
ahmuh. Tikah, Phunghram ah Pyitaung Suh Hluttaw ( Amyota Hluttaw +
Pyituh Hluttaw) `hutnak 644 lakah `hutnak 333 a hmumi cozah aser khawh
lai ti asi ca ah NLD nih cozah ser khawhnak power a hun ngei. USDP bal
cu covo an ngah ciami `hutnak 166 ( Ralkap; Pyitawsuh Hluttaw i 25%) le
thimnak in an hmuhmi `hutnak 41 fonh ah 207 lawng an `lin ca ah cozah
ser kho lo in an thiang. Sihmansehlaw, Phunghram ah ralkap nih President
ca minung pakhat chuahpinak nawl a ngeih ca ah U Myint Shwe cu chuahpi a
si i, Pyituang Suh Hluttaw nih President ca an thim tik ah vote tambik
pahnihnak ahun si. Vote a tambik pahihnak timi sullam cu phunghram ning
in President khual a`lawn kar lak, siloah adam lo/ athih ti bantuk ah ni
25 chung President a t`uan kho ti asi_ sorri ka pial deng Kum tampi harnak atong nain President a si kho lomi Suh Gyi te a hruaimi NLD nih zeidah an tuah kho lai timi biahalnak bal cu lehding atuan rih_ zoh hmasa ahau. ‘Sa kaah hlan hnahchawl phah hlah’ tiah Lai phung a um bang chim chung ding cu tawk sum pah i hen ta. Sihmansehlaw, Phunghram ah President cu President thim thawk in Party he pehtlainak ngei ti hlah seh ti asi. Suh Kyi nih Senior President ka si lai atimi cu tah asi tak ne kho lai lo tih? Mah kaa zawn hi cun big headache asi ko. Minister thimnak ah Ministry of the Preisident Office ah Suh Kyi cu a hun i tenh ko ai. Amah nih Ministry pali atlaih ca ah aa biatak ngaingai ti hmuh khawh a si, Phundang in cun Minister li ( vuanci ci li) asi lai cu.! Zei khom si ah, Ministry pawl ser hmanh ah USDP chan i kum nga ah Sing 136,800 Minister lahkhah an rak hmanmi cu NLD chan ahcun sing 32,400 in an ruahchung hi uar a um tuk, Deputy Minister lahkhah vialte cu kan miak cang fawn. Kar khat lawng a ke a kar rih nain Ram pumpi caah hloknak a tuah colh tikah NLD cu mipi lungthin ah hring dildel in hring didel…
No comments:
Post a Comment