Thursday, 24 November 2016

Ngaknu thiang Mary nih March 25 in Khrih pawi hram a thok i, thla 9nak December 25 ah a hrin tiah hlan chan Khrihfa cathiam pawl nih an rak tuak.

Baibal Biakam Thar Thawngtha cauk Matthai le Luke nih Jesuh Khrih hrinnak kong an tial nain, a kum le a ni an tial lo. Thawngtha cauk 3 lak ah tial hmasa bikmi ah ruahmi Mark nih Khrih hrinnak kong a tial lo, Tipil Petu John le Jordan tiva i Jesuh Khrih tipil  innak in a thok.

Cucaah, ahohmanh nih Khrih chuah ni an hngal lo i, hlan chan cathiam pawl nih tuakdamh lawngte in an rak chim cio.  Christmas tuanbia tial luaimai lo in, kan tlangtar bakte lawng kan run tial lai.
Christmas le December 25
Rome siangpahrang Aurelian (A.D.270–275) nih December 25 ah lawkih (pagan) 'nika pathian' chuah ni a rak lawmhnak in ai thok a timi an um. 

A hnu ah Rome siangpahrang Constantine kha Khrihfa hung si kaw, Aurelian nawl ai cawn i, December 25 ah Jesuh chuah ni a tuah, Malakhi 4:2 :-"... ka min a tihzahmi nannih caah cun, 'dinnak nika' a chuak lai," ti khi a pehtlaihter ti a si.
Asinain Church of England Liturgical Commission le Khrihfa scholar pawl nih a cunglei bia khi fakpi in an al. Ngaknu thiang Mary sinah Pathian vancungmi Gabriel nih 'Thiang Thlarau in fa na pawi lai' a ti le nau a pawi ni kha March 25 (Julian calendar) a si tiah an tuak i, December 25 ah Khrih hrin in an tuak.

Khrihfa hmasa (Church Fathers) Irenaeus @ Bishop of Lugdunum (A.D 130 202)  le Sextus Julius Africanus (A.D 160 –  240) nih March 25 pawi le December 25 hrin in an rak tuak hmasa.
Khrihfa hmasa St. Irenaeus hi lamkaltu John i a zultu a si i, Khrih caah martar in a thi ve. John hi Khrih zultu, Thawngtha John le Biaphuan (Biathlam) catialtu kha a si. 

Sextus Julius Africanus hi Jerusalem khua i a chuakmi tiah an zumhmi le Emau (Jesuh thawhthan hnu langhnak) khua ah a ummi a si. Khualtlawng le historian, Church history tialtu a si.
An tuakmi ni March 25 hi Genesis i Pathian nih (vawlei) ser a thok ni tiah Sextus Julius Africanus nih a tuak fawn. Jew calendar Nisan 14 hi March 25 a si ve. Nisan 14 (March 25) ah hin,  Pathian nih (vawlei) a ser ni, Izipt ram sal in Moses nih Jew miphun a chuahpi hna ni le lanhtak puai a si tiah Jew nih an tuak ve.
March 25 hi Mary paw chungah Khrih Jesuh ai sem ni le a chuah hnu le rian a tuan hnu i vailamtah i a thih ni zong kha March 25 thiam ah a si tiah an tuak fawn. 

March 25 hi minung titsa ah Khrih ai sem ni a si tiah a pom lomi an um tthiam. A phunphun in December 25, Christmas ah khiah hi a almi an um ko. Rome siangpahrang Aurelian thokmi lawkih (pagan) puai he a cunglei i kan langhter bantuk khin, a pehtlaihtermi an um tthiamtthiam ve.
Rome pagan puai hi vawlei pumsa nuamhnak puai, nu tlaihhrem puai, lainawn puai, mivuak puai, midang thlanglamhnak puai a si a timi an um i, Khrihfa nih hi pagan minung pawl hi Khrihfa i canter an duh hna caah December 25 hi Christmas ah an khiah tbk. zong a um ko.

Asinain Khrihfa hmasa St. Irenaeus le Sextus Julius Africanus nih March 25 in December 25 an tuakmi a pommi caah cun, Rome siangpahrang Aurelian thokmi lawkih (pagan) puai he ai pehtlai lo.
Oxford Companion to Christian Thought  nih a langhter i, (hlan Khrihfa nih) December 25 hi Khrih chuah ni i an rak khiahnak hi March 25 ah (Mary nih) a pawi ti zumhnak hrambunh in rak tuah dawh an si, a ti.
Rome siangpahrang Aurelian nih (an) 'nika pathian' puai tuah dingin bia a khiah hlan ah Khrihfa nih December 25 ah Christmas rak tuah cang dawh an si cang, Aurelian nih Khrihfa 'challenge' nak caah lawkih (pagan) puai hi rak tuah sehlaw a dawh tiah Oxford Companion nih a ti.

Asinain A.D. 300 hlan ah Christmas puai an tuah tiah cahlun hmuhmi a um lo. A.D. 379 ah Rome siangpahrang Constantine nih Christmas a tuah ti belte a um. Nichuahlei ram um hlan lio Khrihfa tu nih cun, January 6 ah "Epiphany" tiin Khrih chuahnak, mifim pawl (magi) nih laksawng an rak peknak le Khrih nih Jordan tiva i tipil a innak philhlonak caah an rak hman.
Julian calendar March 25 hi atu i kan hmanmi Gregorian calendar he a caan ai khah deuh lo caah, kum zabu 20 hrawng ah Khrihfa nih Julian calendar cu a thar in an rak remh i, an hman.

No comments:

Post a Comment