Ngaknu
thiang Mary nih March 25 in Khrih pawi hram a thok i, thla 9nak
December 25 ah a hrin tiah hlan chan Khrihfa cathiam pawl nih an rak
tuak.
Baibal
Biakam Thar Thawngtha cauk Matthai le Luke nih Jesuh Khrih hrinnak kong
an tial nain, a kum le a ni an tial lo. Thawngtha cauk 3 lak ah tial
hmasa bikmi ah ruahmi Mark nih Khrih hrinnak kong a tial lo, Tipil Petu
John le Jordan tiva i Jesuh Khrih tipil innak in a thok.
Cucaah,
ahohmanh nih Khrih chuah ni an hngal lo i, hlan chan cathiam pawl nih
tuakdamh lawngte in an rak chim cio. Christmas tuanbia tial luaimai lo
in, kan tlangtar bakte lawng kan run tial lai.
Christmas le December 25
Rome siangpahrang Aurelian (A.D.270–275) nih December 25 ah lawkih (pagan) 'nika pathian' chuah ni a rak lawmhnak in ai thok a timi an um.
A
hnu ah Rome siangpahrang Constantine kha Khrihfa hung si kaw, Aurelian
nawl ai cawn i, December 25 ah Jesuh chuah ni a tuah, Malakhi 4:2 :-"...
ka min a tihzahmi nannih caah cun, 'dinnak nika' a chuak lai," ti khi a
pehtlaihter ti a si.
Asinain Church of England Liturgical Commission
le Khrihfa scholar pawl nih a cunglei bia khi fakpi in an al. Ngaknu
thiang Mary sinah Pathian vancungmi Gabriel nih 'Thiang Thlarau in fa na
pawi lai' a ti le nau a pawi ni kha March 25 (Julian calendar) a si
tiah an tuak i, December 25 ah Khrih hrin in an tuak.
Khrihfa hmasa (Church Fathers) Irenaeus @ Bishop of Lugdunum (A.D 130 –202) le Sextus Julius Africanus (A.D 160 – 240) nih March 25 pawi le December 25 hrin in an rak tuak hmasa.
Khrihfa
hmasa St. Irenaeus hi lamkaltu John i a zultu a si i, Khrih caah martar
in a thi ve. John hi Khrih zultu, Thawngtha John le Biaphuan (Biathlam)
catialtu kha a si.
Sextus Julius Africanus hi Jerusalem khua i a chuakmi tiah an zumhmi le
Emau (Jesuh thawhthan hnu langhnak) khua ah a ummi a si. Khualtlawng le
historian, Church history tialtu a si.
An tuakmi ni March 25 hi Genesis i Pathian nih (vawlei) ser a thok ni tiah Sextus Julius Africanus nih a tuak fawn. Jew calendar Nisan 14 hi March 25 a si ve. Nisan 14 (March 25) ah hin, Pathian
nih (vawlei) a ser ni, Izipt ram sal in Moses nih Jew miphun a chuahpi
hna ni le lanhtak puai a si tiah Jew nih an tuak ve.
March 25 hi Mary paw chungah Khrih Jesuh ai sem ni le a chuah hnu le
rian a tuan hnu i vailamtah i a thih ni zong kha March 25 thiam ah a si
tiah an tuak fawn.
March
25 hi minung titsa ah Khrih ai sem ni a si tiah a pom lomi an um
tthiam. A phunphun in December 25, Christmas ah khiah hi a almi an um
ko. Rome siangpahrang Aurelian thokmi lawkih (pagan) puai he a cunglei i kan langhter bantuk khin, a pehtlaihtermi an um tthiamtthiam ve.
Rome pagan puai hi vawlei pumsa nuamhnak puai, nu tlaihhrem puai,
lainawn puai, mivuak puai, midang thlanglamhnak puai a si a timi an um
i, Khrihfa nih hi pagan minung pawl hi Khrihfa i canter an duh hna caah
December 25 hi Christmas ah an khiah tbk. zong a um ko.
Asinain Khrihfa hmasa St. Irenaeus le Sextus Julius Africanus nih March 25 in December 25 an tuakmi a pommi caah cun, Rome siangpahrang Aurelian thokmi lawkih (pagan) puai he ai pehtlai lo.
Oxford Companion to Christian Thought
nih a langhter i, (hlan Khrihfa nih) December 25 hi Khrih chuah ni i an
rak khiahnak hi March 25 ah (Mary nih) a pawi ti zumhnak hrambunh in
rak tuah dawh an si, a ti.
Rome
siangpahrang Aurelian nih (an) 'nika pathian' puai tuah dingin bia a
khiah hlan ah Khrihfa nih December 25 ah Christmas rak tuah cang dawh an
si cang, Aurelian nih Khrihfa 'challenge' nak caah lawkih (pagan) puai
hi rak tuah sehlaw a dawh tiah Oxford Companion nih a ti.
Asinain A.D. 300 hlan ah Christmas puai an tuah tiah cahlun hmuhmi a um lo. A.D. 379 ah Rome siangpahrang Constantine nih Christmas a tuah ti belte a um. Nichuahlei ram um hlan lio Khrihfa tu nih cun, January 6 ah "Epiphany"
tiin Khrih chuahnak, mifim pawl (magi) nih laksawng an rak peknak le
Khrih nih Jordan tiva i tipil a innak philhlonak caah an rak hman.
Julian
calendar March 25 hi atu i kan hmanmi Gregorian calendar he a caan ai
khah deuh lo caah, kum zabu 20 hrawng ah Khrihfa nih Julian calendar cu a
thar in an rak remh i, an hman.
No comments:
Post a Comment