''Lungrual Cu Teinak A Si '',
Dotkhatnak:
Hiti hin bia hram domh ka duh. Lungrual timi biafang (sullam) hi ka hmuhtheih khawh tawk van hrilhfiah ka duh. Cucu zeidah a si! lungrual kan timi cu, minung pakhatnak tam sin lawngah a lang khomi thil a si. Minung pakhat nih amah pumpak lawng in lungrualnak a sersiam kho lo. A bawmtu, ttanpitu a ngeih a herh. Cun, a pahnihnak ah, teinak kan timi cu zeidah a si? Phundang in kan chim rih a si ahcun, (hlawhtlinnak) ti a si ko. Teinak kan timi cu, pumpak zong in teinak cu hmuh (ngeih) khawh a si ko. Teinak kan timi sullam, pahnih in van hrilhfiah ka duh:
1. Thil pa khatkhat zuamnak, asiloah ral (tuknak) i donak a um tikah, hlawhtlinnak a hmumi kha teitu cu an si. Cucu teinak kan timi a muru pakhat cu a si.
2. Bibile cathiang nih teinak ti a kan chimhfianhmi cu, thil ṭhalo kan tuahmi sualnak hna le, kan pum chungah sualnak, thurhhnawmhnak in a khatmi kan lungput ṭha lo hna kha tei u, tei khawh i zuam u a kan ti. Bible cathiang nih a kan chimhfiannhmi, phundang in kan chim rih a si ahcun, thazaang tal lo in, kan lungthin in tei. Cu caah teinak kan timi sullam cu, `hen hnih in kan van hrilhfiahnak cu a si.
Dothnihnak:
A dothnihnak ah, kan tlangtlar a simi lungrual cu teinak kan timi kong he, lung aa rualmi hna nih zeibantuk teinak (hlawhtlinnak) dah an hmuh timi, tahchunhnak pathum in van laak ka duh. Cu hna cu:
Laimi phun nih miphun kan i hruainak ah siseh, biaknak leiin kan i hruainak ah siseh, chirhchan le tahchunhnak ah kan laak zungzalmi kan Bible cathiang chungin Israel miphun tuanbia hi van char ve ka duh. Bible cahlun chungah Israel miphun an lung aa rualnak in hlawhtlinnak an hmuhnak pakhat in van char ka duhmi cu; Jerusalem kulhnak vampang cu ral nih an rak hrawh dih cikcek i Jerusalam khua dawh cu an rak zaamtak ruangah le ral nih sal ah an rak hruai hna ruangah king demduampi in a rak um. Sihmanhsehlaw Nehemiah nih, cu kulhnak vampang a rawk cu a theih tikah, a ngaihchia i a ttap. Khi tikah Bawipa sin ah thla a cam i a bawipa, Persia siangpahrang sin ah nawl a hal i a rawk ciami vampang va remh awk ah cun a va kal. Khi tikah, Israel miphun cu kulhnak vampang remh ṭhan awk ah a hruai hna tikah, lungthote in Nehemiah cu a nawl an ngaih i an zulh. Cu tikah lungrualte in a rawk dih cikcek ciami vampang cu an remh ṭhan i ni sawmnga le ni hnih ah an lim.
Sianghramrun (Primary school) kan rak kai lio ah, kan cawnmi chungin pakhat van char ka duh rihmi cu; pakhat nih fapa panga a ngeih hna i an zapite cun a auh hna. Khi tikah an pa nih cun pakhat kha a auh i thinghreu a tommi kha a khiahter. Sihmanhsehlaw amah lawng nih cun a khiak kho lo. Pakhat tete in an dihlak cun a khiahter hna, sihmanhsehlaw ho hmanh nih an khiak kho lo. Cu caah, an zapite in a bawmhter hna i, khiak u a ti hna i cikhatte ah cu thinghreu tom cu an khiah khawh.
Voikhat cu, MOVIE ka zoh. Cu movie (baisakup) ka zohmi cu, khua khat le khua khat an i donak kong a si. An khua hnih cun aa ngamh tak veve mi an si. Asinain khuachung khuasa minung ah khua khat lei kha an tlawm deuh ngai. Asinain, an lung aa rual i an hruaitu hna nawl kha an ngaih i an hruaitu hna zong nih mipi zoh in rian an ṭuan. Khat leikam cu a letkhat in an tam. Sihmanhsehlaw, an minung an tam rup in an karlak ah lungrualnak a um kho lo, anmah duhning cio in khua an sa, ral cu an do. An hruitu pawl chimhmi zong an ngai lo i hruaitu a simi lila hna hmanh kha an lung aa khat, (aa nge) lo. Voikhat cu ral an i do ciammang i a tlawm deuh lei nih an hmal dih cikcek hna. Pakhat hmanh nganta lo in an thah dih cikcek hna. An khua cu anmah nih an khua ah an i ser.
A cunglei tahchunhnak pathum ka laakmi hna hin, lungrual cu teinak kan timi kan tlangtar a muru a khen ko rua tiah ka ruah. A cunglei pathum ka van charmi hna kan theih bantuk in zeitluk in dah lungrualnak nih teinak (hlawhtlinnak) a hmuh timi cu kan hmuh khawh. Nehemiah nih Israel miphun cu, kulhnak vampang remh ṭhan awk ah a hruai hna tikah, lungthote in Nehemiah bia cu an ngaih i caan sau hmanh rau lo in an lim khawh. Lungrual lo in anmah duhning paoh in rak um hna sehlaw, a rawk ciami kulhnak vampang cu an remh ṭhan kho hnga lo. Cun, mipa a fale hna nih an pa chimhmi ngai duh lo in anmah duh sahlam in hei um hna sehlaw, kha thinghreu tompi cu an khiak kho hnga lo. Ral aa domi khua hnih kong zong kan theih cang bang, a tlawm deuhmi, lung aa rualmi khua nih an tei ko. Cu caah, kannih Chinmi phun zong mi tlawmte si ko hmanh usihlaw, kan lung aa rual (ai nget) ahcun, kan saduhthahmi, kan chunmang cu tlamtlinnak kan hmuh khawh ko lai.
Dotthumnak:
Lungrualnak le teinak kan hmuh khawh nakding ah cun, zeidah kan tuah a herh ne? Laimi kan pale ṭhen khat hna nih an chim ṭheo tawnmi cu, “Laimi phun kan lung aa rual khawh lo nak cu; Kawlmi phun he naihniam tuk in khua kan sak ruangah an zirtiannak an kan chonhbarh, kan sifah ruangah, lutlai si kan duh tuk ruangah, kan holh aa khat lo ruangah,” ti hi ṭhen khat kan pale hna nih an chim tawn ṭheo. Cun tahchunhnak dang van charta rih ning law, kan vawleipi ah hramhram in ram mipi a ukmi, (dictatorship) mah duhning lawng in ram mipi a hruaimi (penmi) ram hna kan cuanh tikah, khi ram hna khi an ram chungah buaibainak ni chiar, zan chiar a chuak peng. Mipi kar le hruaitu karlak ah remrualnak, pakhat hmanh a um (a de) kho lo. Anmah duhning lawng in ram an hruai tikah, buaibainak cu a chuak camcin ko. Cu nih cun zeidah a chuahpi rih tiah cun; Harsatnak, firtleinak le thil ṭha lo phun zakip kha a chuahterchih. Kan Bible cathiang chungah kan hmuh rihmi cu, Israel siangpahrang ṭhen khat nih ram mipi an hruai (pen) hna tikah anmah duhning lawng in an hruai hna ruangah le Pathian nih tinhpiakmi zulh duh lo, nawl ngaih duh lo ruangah le mipi bia pakhat hmanh an lak duh lo ruangah remrualnak a um kho lo. Khi tikah, harsatnak le ral nih a den tawn hna.
Kan nih chinmi phun, ahleice in kannih mino hna nih teh lungrualnak cu kan sersiam kho lai maw? Teinak cu teh kan hmu kho lai maw? “Zei ruangah kan hmuh khawh lai lo!” Asinain, lungrualnak kan sersiam lai kan ti tikah, zei tin kan ser lai? A cunglei kan langhter cang bang, hruaitu hna nih mah duhning lawng in mipi hruai, mipi duhnak zohpiak thiam lo, mah lung lawng i rinh, mah nih a zeizongte lutlaih (pen) dunak, mah kaarkalak huih lawng in rianṭuan. Hi thil vialte hi kan hlawt i mipi duhnak zohpiak thiam, mah lung lawng rinh lo in khat le khat kar ah remrualnak sersiam duhnak, kan sining i theihpiak thiam, abianaah: kan Ca/holh le kan nunphung cio tete i upat piak zia thiam in hruaitu hna nih rian kan ṭuan a si ahcun, lungrualnak cu a karh lai i, teinak cu kan hmuh ko lai. Hi thil vialte kan sersiam nakding ca ah harsatnak cu tampi kan tong ko lai.
Tahchunhnak pakhat in van charta rihning law, French president, Nikolas Sarkozy nih atu lio Libya an buainak kongah a chimmi cu, “Harsatnak, ṭihnung thil tampi tonnak um lo in luatnak cu a ra kho lo,” a ti. Cu caah, lungrualnak kan ser lai kan ti tikah, harsatnak cu kan tong hrimhrim ko lai. Lundong lote in kan ṭan, tei kan rial a si ahcun, lungrualnak cu kan sersiam khawh lai i kan hmuitinh teinak cu kan co khawh hrimhrim ko lai. kan lung aa rual a si ahcun, kan Chin rampi hmanh khi ram ṭhangcho, vawleipi nih theihmi ram ah kan thlen (sersiam) khawh ko lai.
Theihding – “Tho 2011” ah ACCY tawlrelnak in Australia chung Chinmi Capar ttial zuamnak ah rak ttialmi a si.
Van Fidi
Dotkhatnak:
Hiti hin bia hram domh ka duh. Lungrual timi biafang (sullam) hi ka hmuhtheih khawh tawk van hrilhfiah ka duh. Cucu zeidah a si! lungrual kan timi cu, minung pakhatnak tam sin lawngah a lang khomi thil a si. Minung pakhat nih amah pumpak lawng in lungrualnak a sersiam kho lo. A bawmtu, ttanpitu a ngeih a herh. Cun, a pahnihnak ah, teinak kan timi cu zeidah a si? Phundang in kan chim rih a si ahcun, (hlawhtlinnak) ti a si ko. Teinak kan timi cu, pumpak zong in teinak cu hmuh (ngeih) khawh a si ko. Teinak kan timi sullam, pahnih in van hrilhfiah ka duh:
1. Thil pa khatkhat zuamnak, asiloah ral (tuknak) i donak a um tikah, hlawhtlinnak a hmumi kha teitu cu an si. Cucu teinak kan timi a muru pakhat cu a si.
2. Bibile cathiang nih teinak ti a kan chimhfianhmi cu, thil ṭhalo kan tuahmi sualnak hna le, kan pum chungah sualnak, thurhhnawmhnak in a khatmi kan lungput ṭha lo hna kha tei u, tei khawh i zuam u a kan ti. Bible cathiang nih a kan chimhfiannhmi, phundang in kan chim rih a si ahcun, thazaang tal lo in, kan lungthin in tei. Cu caah teinak kan timi sullam cu, `hen hnih in kan van hrilhfiahnak cu a si.
Dothnihnak:
A dothnihnak ah, kan tlangtlar a simi lungrual cu teinak kan timi kong he, lung aa rualmi hna nih zeibantuk teinak (hlawhtlinnak) dah an hmuh timi, tahchunhnak pathum in van laak ka duh. Cu hna cu:
Laimi phun nih miphun kan i hruainak ah siseh, biaknak leiin kan i hruainak ah siseh, chirhchan le tahchunhnak ah kan laak zungzalmi kan Bible cathiang chungin Israel miphun tuanbia hi van char ve ka duh. Bible cahlun chungah Israel miphun an lung aa rualnak in hlawhtlinnak an hmuhnak pakhat in van char ka duhmi cu; Jerusalem kulhnak vampang cu ral nih an rak hrawh dih cikcek i Jerusalam khua dawh cu an rak zaamtak ruangah le ral nih sal ah an rak hruai hna ruangah king demduampi in a rak um. Sihmanhsehlaw Nehemiah nih, cu kulhnak vampang a rawk cu a theih tikah, a ngaihchia i a ttap. Khi tikah Bawipa sin ah thla a cam i a bawipa, Persia siangpahrang sin ah nawl a hal i a rawk ciami vampang va remh awk ah cun a va kal. Khi tikah, Israel miphun cu kulhnak vampang remh ṭhan awk ah a hruai hna tikah, lungthote in Nehemiah cu a nawl an ngaih i an zulh. Cu tikah lungrualte in a rawk dih cikcek ciami vampang cu an remh ṭhan i ni sawmnga le ni hnih ah an lim.
Sianghramrun (Primary school) kan rak kai lio ah, kan cawnmi chungin pakhat van char ka duh rihmi cu; pakhat nih fapa panga a ngeih hna i an zapite cun a auh hna. Khi tikah an pa nih cun pakhat kha a auh i thinghreu a tommi kha a khiahter. Sihmanhsehlaw amah lawng nih cun a khiak kho lo. Pakhat tete in an dihlak cun a khiahter hna, sihmanhsehlaw ho hmanh nih an khiak kho lo. Cu caah, an zapite in a bawmhter hna i, khiak u a ti hna i cikhatte ah cu thinghreu tom cu an khiah khawh.
Voikhat cu, MOVIE ka zoh. Cu movie (baisakup) ka zohmi cu, khua khat le khua khat an i donak kong a si. An khua hnih cun aa ngamh tak veve mi an si. Asinain khuachung khuasa minung ah khua khat lei kha an tlawm deuh ngai. Asinain, an lung aa rual i an hruaitu hna nawl kha an ngaih i an hruaitu hna zong nih mipi zoh in rian an ṭuan. Khat leikam cu a letkhat in an tam. Sihmanhsehlaw, an minung an tam rup in an karlak ah lungrualnak a um kho lo, anmah duhning cio in khua an sa, ral cu an do. An hruitu pawl chimhmi zong an ngai lo i hruaitu a simi lila hna hmanh kha an lung aa khat, (aa nge) lo. Voikhat cu ral an i do ciammang i a tlawm deuh lei nih an hmal dih cikcek hna. Pakhat hmanh nganta lo in an thah dih cikcek hna. An khua cu anmah nih an khua ah an i ser.
A cunglei tahchunhnak pathum ka laakmi hna hin, lungrual cu teinak kan timi kan tlangtar a muru a khen ko rua tiah ka ruah. A cunglei pathum ka van charmi hna kan theih bantuk in zeitluk in dah lungrualnak nih teinak (hlawhtlinnak) a hmuh timi cu kan hmuh khawh. Nehemiah nih Israel miphun cu, kulhnak vampang remh ṭhan awk ah a hruai hna tikah, lungthote in Nehemiah bia cu an ngaih i caan sau hmanh rau lo in an lim khawh. Lungrual lo in anmah duhning paoh in rak um hna sehlaw, a rawk ciami kulhnak vampang cu an remh ṭhan kho hnga lo. Cun, mipa a fale hna nih an pa chimhmi ngai duh lo in anmah duh sahlam in hei um hna sehlaw, kha thinghreu tompi cu an khiak kho hnga lo. Ral aa domi khua hnih kong zong kan theih cang bang, a tlawm deuhmi, lung aa rualmi khua nih an tei ko. Cu caah, kannih Chinmi phun zong mi tlawmte si ko hmanh usihlaw, kan lung aa rual (ai nget) ahcun, kan saduhthahmi, kan chunmang cu tlamtlinnak kan hmuh khawh ko lai.
Dotthumnak:
Lungrualnak le teinak kan hmuh khawh nakding ah cun, zeidah kan tuah a herh ne? Laimi kan pale ṭhen khat hna nih an chim ṭheo tawnmi cu, “Laimi phun kan lung aa rual khawh lo nak cu; Kawlmi phun he naihniam tuk in khua kan sak ruangah an zirtiannak an kan chonhbarh, kan sifah ruangah, lutlai si kan duh tuk ruangah, kan holh aa khat lo ruangah,” ti hi ṭhen khat kan pale hna nih an chim tawn ṭheo. Cun tahchunhnak dang van charta rih ning law, kan vawleipi ah hramhram in ram mipi a ukmi, (dictatorship) mah duhning lawng in ram mipi a hruaimi (penmi) ram hna kan cuanh tikah, khi ram hna khi an ram chungah buaibainak ni chiar, zan chiar a chuak peng. Mipi kar le hruaitu karlak ah remrualnak, pakhat hmanh a um (a de) kho lo. Anmah duhning lawng in ram an hruai tikah, buaibainak cu a chuak camcin ko. Cu nih cun zeidah a chuahpi rih tiah cun; Harsatnak, firtleinak le thil ṭha lo phun zakip kha a chuahterchih. Kan Bible cathiang chungah kan hmuh rihmi cu, Israel siangpahrang ṭhen khat nih ram mipi an hruai (pen) hna tikah anmah duhning lawng in an hruai hna ruangah le Pathian nih tinhpiakmi zulh duh lo, nawl ngaih duh lo ruangah le mipi bia pakhat hmanh an lak duh lo ruangah remrualnak a um kho lo. Khi tikah, harsatnak le ral nih a den tawn hna.
Kan nih chinmi phun, ahleice in kannih mino hna nih teh lungrualnak cu kan sersiam kho lai maw? Teinak cu teh kan hmu kho lai maw? “Zei ruangah kan hmuh khawh lai lo!” Asinain, lungrualnak kan sersiam lai kan ti tikah, zei tin kan ser lai? A cunglei kan langhter cang bang, hruaitu hna nih mah duhning lawng in mipi hruai, mipi duhnak zohpiak thiam lo, mah lung lawng i rinh, mah nih a zeizongte lutlaih (pen) dunak, mah kaarkalak huih lawng in rianṭuan. Hi thil vialte hi kan hlawt i mipi duhnak zohpiak thiam, mah lung lawng rinh lo in khat le khat kar ah remrualnak sersiam duhnak, kan sining i theihpiak thiam, abianaah: kan Ca/holh le kan nunphung cio tete i upat piak zia thiam in hruaitu hna nih rian kan ṭuan a si ahcun, lungrualnak cu a karh lai i, teinak cu kan hmuh ko lai. Hi thil vialte kan sersiam nakding ca ah harsatnak cu tampi kan tong ko lai.
Tahchunhnak pakhat in van charta rihning law, French president, Nikolas Sarkozy nih atu lio Libya an buainak kongah a chimmi cu, “Harsatnak, ṭihnung thil tampi tonnak um lo in luatnak cu a ra kho lo,” a ti. Cu caah, lungrualnak kan ser lai kan ti tikah, harsatnak cu kan tong hrimhrim ko lai. Lundong lote in kan ṭan, tei kan rial a si ahcun, lungrualnak cu kan sersiam khawh lai i kan hmuitinh teinak cu kan co khawh hrimhrim ko lai. kan lung aa rual a si ahcun, kan Chin rampi hmanh khi ram ṭhangcho, vawleipi nih theihmi ram ah kan thlen (sersiam) khawh ko lai.
Theihding – “Tho 2011” ah ACCY tawlrelnak in Australia chung Chinmi Capar ttial zuamnak ah rak ttialmi a si.
Van Fidi
No comments:
Post a Comment